પરશુરામ એક જ્વાળા (Parashurama a flame)

• જે બ્રાહ્મણ હોવા છતાં ક્ષત્રિય છે, જે કોમળ હોવા છતાં પ્રચંડ જ્વાળા છે તે પરશુરામ છે. 

   ત્રિદેવમાના એક દેવ ભગવાન વિષ્ણુના દસાવતારમાના છઠ્ઠા અવતાર એટલે પરશુરામ. જેની આંખો હમેશાં ક્રોધથી લાલ રહેતી,  જેની છાતી હમેશાં ચટ્ટાન જેવી મજબૂત અને ભુજાઓ જાણે હજાર હાથીઓને એક સાથે પછાડી શકે તેવી બળશાળી હતી. જે ચાલે તો લાગતું કે જાણે સાક્ષાત પ્રચંડ જ્વાળા પ્રવેશી રહી હોય. યુદ્ધમાં તેમની ફરસી તેવી ચાલતી જાણે સાક્ષાત મહાદેવનું ત્રિશૂળ તાંડવ કરી રહ્યું હોય.

    

  ભૂર્ગુ ઋષિ જમદાગ્નિ અને રેણુકાના પાંચ પુત્ર હતા. રૂક્મવાન, શુષેનું, વશુ, વિશ્વવશુ અને પરશુરામ. જેમનું મુખ્ય નામ તો રામ હતું પરંતુ ભગવાન શિવ દ્વારા પ્રાપ્ત થયેલ પરશુ(ફરસી)ના કારણે તે પરશુરામ કહેવાયા. એક વખત પરશુરામ ની માતા રેણુકા જળ ભરવા માટે નદીએ ગયા ત્યાં નદીમાં સ્નાન કરતાં સુંદર રાજ કુમારને જોઈને તે વિચલિત થઈ ગયા. તેમના મનમાં રાજ કુમારને લઈને અનેક કૂવિચારો આવવા લાગ્યા. તે ત્યાં રાજકુમારને જોવામાં એટલા મગ્ન થઈ ગયા કે તેમણે સમયનું જ્ઞાત ન રહ્યું, બીજી તરફ ઋષિ તેમની રાહ જોઈ ચિંતિત હતા. ત્યાં માતા રેણુકા આશ્રમમાં પાછા આવ્યા ત્યારે ઋષિએ તેમણે મોડા આવનું કારણ પૂછ્યું પરંતુ માતા રેણુકા જૂઠું બોલી ઝૂપડીમાં જતાં રહ્યા. ઋષિ પ્રકાંડ વિદ્વાન હતા એટલે તેમને આંખ બંધ કરી સમગ્ર ઘટનાને જોઈ લીધી. પોતાની પત્નીને રાજકુમાર ઉપર મોહિત થયેલી જોઈને તે ક્રોધે ભરાયા. ક્રોધિત થયેલ ઋષિએ તેમના મોટા પુત્ર રૂક્મવાનને પોતાની માતાને મારવાનો આદેશ આપ્યો પરંતુ તેને પોતાની માતાને મારવાનો ઇનકાર કરી દીધો. ઋષિએ અન્ય પુત્રોને પણ કીધું છતાં પોતાની માતાને મારવાનું પાપ કોઈ કરવા તૈયાર ન હતું. અંતે વધુ ક્રોધિત ભરાયેલ ઋષિએ પરશુરામને પોતાની માતા અને તેમની વાતનો અનાદર કરનાર પુત્રોની હત્યા કરવાનું કીધું. પિતાની આજ્ઞાનુ પાલન કરતાં તેમણે માતાનું માથું ધડથી અલગ કરી દીધું સાથે પોતાના મોટા ભાઈઓનો પણ વધ કરી દીધો. પિતાની આજ્ઞાનુ પાલન કરનાર પરશુ પર તે ખૂબ પ્રસન્ન થયા અને તેને વરદાન માંગવાનુ કીધું ત્યારે પરશુરામએ વરદાન માગતા કહ્યું કે તેમની માતા અને ભાઈઓ પુનર્જીવિત થાય અને આ આખી ઘટના કોઈ ને યાદ ન રહે. પુત્રની આ સુજબૂજને બિરદાવતા અને આશીર્વાદ આપતાં ઋષિએ માતા રેણુકા અને પુત્રોને જીવિત કરી દીધા.

   

   હિન્દુ ધર્મના ચાર યુગો પૈકી ત્રણ યુગોમાં પરશુરાનો ઉલ્લેખ છે. તેમની માતા ક્ષત્રિય પરિવારના હતા જ્યારે પિતા ઋષિ હતા. ભગવાન વિષ્ણુ ભારતીય પૌરાણિક કથાઓ અને ધર્મમાં એક અભિન્ન સ્થાન ધરાવે છે.  ભગવાન વિષ્ણુ તેમના અનેક અવતાર માટે જાણીતા છે.  પરશુરામને તેમનો છઠ્ઠો અવતાર માનવામાં આવે છે. પરશુરામની વાર્તા ત્રેતાયુગની છે.  પરશુરામ શબ્દનો અર્થ થાય છે કુહાડીવાળા ભગવાન રામ.

  

   પરશુરામને ભગવાન શિવ એ તેમની યુદ્ધની પદ્ધતિઓ અને અન્ય કુશળતા શીખવી હતી.  બ્રાહ્મણ પરિવારમાં જન્મેલા તેઓ અન્ય બ્રાહ્મણોથી વિપરીત હતા.  તેના બદલે, પરશુરામ ક્ષત્રિયના લક્ષણો ધરાવે છે.  તેઓ સંખ્યાબંધ ખટરિયા લક્ષણો ધરાવતા હતા, જેમાં આક્રમકતા, યુદ્ધ અને બહાદુરીનો સમાવેશ થાય છે.  તેથી, તેમને 'બ્રહ્મ-ક્ષત્રિય' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે કારણ કે તેમની પાસે બંને કુળમાંથી કુશળતા હતી. (પરશુરામના જન્મનો એક અલગ ઇતિહાસ છે જે અલગ આર્ટીકલમાં જણાવીશ. ભૂતકાળના ગર્ભમાં કેટકેટલા ભેદો રહેલા છે તેનાથી હજુ આપણે અજાણ છીએ)

 

   પરશુરામ સાથે જોડાયેલી એક વાર્તા એ છે કે એકવાર રાજા કાર્તવીર્ય સહસ્રાર્જુન અને તેની સેનાએ પરશુરામના પિતાની કામધેનુ નામની જાદુઈ ગાયને બળજબરીથી છીનવી લેવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો. ક્રોધિત અને બદલો લેવાથી તેણે સમગ્રસેના અને રાજા કાર્તવીર્યને મારી નાખ્યા. તેમના પિતાના મૃત્યુનો બદલો લેવા માટે, રાજાના પુત્રએ પરશુરામની ગેરહાજરીમાં પિતા જમદગ્નિની હત્યા કરી.  તેમના કૃત્યથી ગુસ્સે થઈ અને દુઃખી થઈને, તેમને બધા રાજાના પુત્રો અને ભ્રષ્ટ રાજાઓ તથા પૃથ્વી પરના ક્ષત્રિય યોદ્ધાઓને મારી નાખ્યા.

 

   પરશુરામને અમર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, ( પૃથ્વી પર કોઈ અમર નથી અહી અમરનો અર્થ બ્રહ્માના સમય કલ્પ અને મનવંતર પ્રમાણે) જેમણે આગળ વધી રહેલા મહાસાગરનો સામનો કર્યો હતો, જે કોકન અને મલબારની ભૂમિને અથડાવા જઈ રહ્યો હતો.  મહારાષ્ટ્ર અને કર્ણાટક વચ્ચેનો વિસ્તાર પરશુરામક્ષેત્ર તરીકે ઓળખાય છે.

 

   પરશુરામ તેમના સત્ય અને પ્રેમ માટે જાણીતા હતા.  તેઓ ભીષ્મ, દ્રોણાચાર્ય અને કર્ણના ગુરુ પણ હતા. ત્રેતાયુગની શરૂવાતના અવતાર પરશુરામ અને ત્રેતાયુગના અંતિમ અવતાર પ્રભુ શ્રી રામ. પ્રભુ શ્રી રામએ પરશુરામનો ક્રોધ પણ શાંત કર્યો હતો અને પછી તેમણે રાવણના વધ માટે હેતુસર થયેલ જન્મનું કર્તવ્ય પૂર્ણ કરવા તરફ પ્રયાણ કર્યું હતું.

 

   લોકવાયકા મુજબ પરશુરામે ભગવાન કૃષ્ણને સુદર્શન ચક્ર આપ્યું હતું.  એવું માનવામાં આવે છે કે વિષ્ણુના છઠ્ઠા અવતારનો મુખ્ય સૂત્ર તેમના કર્તવ્યોની ઉપેક્ષા કરનારા પાપી અને અધાર્મિક રાજાઓની હત્યા કરીને પૃથ્વીના ભારને મુક્ત કરવાનો હતો. તેમણે 21 વખત પૃથ્વીને ક્ષત્રિય વિહોણી બનાવી હતી. હવે એક સવાલ તેમ થાય કે 21 વખત થોડું વધારે ના કહેવાય શું ત્યાં સુધી કોઈ જીવિત રહી શકે? તો જણાવી દઉં કે ત્રેતાયુગનો સમય લગભગ 8,64,000 વર્ષનો હતો. મહાભારત કાળ એટલેકે દ્વાપરયુગમાં પણ તેમનો ઉલ્લેખ મળે છે. તે ભીષ્મ પિતામહ, ગુરુ દ્રોણાચાર્ય અને સૂર્ય પુત્ર કર્ણના ગુરુ હતા.   

 

     બીજી દંતકથા અનુસાર, ગણેજીનો એક દાત ખંડિત કરનાર પણ પરશુરામ છે.

 

    કલ્કિપુરાણ પ્રમાણે પરશુરામ આજે પણ પૃથ્વી પર રહે છે.  તે જણાવે છે કે પરશુરામ શ્રી કલ્કિના યુદ્ધ ગુરુ હશે, જે ભગવાન વિષ્ણુના અંતિમ અવતાર બનવા જઈ રહ્યા છે.  તે કલ્કીને ભગવાન શિવને પ્રસન્ન કરવા માટે યોગ્ય સંસ્કાર આપશે.  પ્રસન્ન થયા પછી ભગવાન શિવ કલ્કીને આકાશી શસ્ત્રોથી વરદાન આપશે.

 

    પરશુરામ એક એવા દેવ છે જેમનું નામ ભગવાન વિષ્ણુના દસાવતારમાં પણ છે અને અષ્ટચિરંજીવીમાં પણ છે. ઝારખંડની રાજધાની રાંચિમાં તંગીનાથ ધામમાં એક પહાડી ઉપર તેમની ફરસી અને પદચિન્હ હોવાની માન્યતા પણ છે.    

 

                                                                                                     જૈમીન જોષી.

બાબા સાહેબ , ગાંધીજી અને હિન્દુ ધર્મ (Baba Saheb, Gandhiji and Hinduism)

    

• જે  જ્ઞાતીથી નહીં જ્ઞાનથી ઓળખાય છે, તે જ આંબેડકર. 

   

   1930 માં નવેમ્બરમાં ગોળમેજી પરિષદનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં આખા ભારતમાંથી બધા મત અને સંપ્રદાયના નેતાઓને આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું.  તે સમયે અગ્રેજ કાર્યકાળ હોવા છતાં કોંગ્રેસ પાર્ટીનું  સારું એવું પ્રભુત્વ હતું. તેના પ્રતિનિધિ રૂપમાં  ગાંધીજીને આમંત્રિત કરવામાં આવ્યા હતા. સાથે સાથે મુસ્લિમ લીગના નેતા મોહમ્મદ અલી ઝીણા તથા અન્ય મુસલમાન નેતાઓને પણ આમંત્રણ આપવામાં આવ્યું હતું. બ્રિટિશ સરકાર પહેલાથી દલિત સમાજ સાથે છૂટ અછૂતનો વ્યવહાર કરવામાં આવતો. શાળામાં અભ્યાસ ના કરી શકાય ન તો સ્વતંત્ર રીતે ફરી શકાય. ગામના કૂવાથી તેમણે પાણી પીવાનો પણ અધિકાર ન આપવામાં આવતો, પરંતુ આ પરિષદમાં મુદ્દો તે હતો કે બ્રિટિશ સરકારે દલિત સમાજ માટે શું કર્યું હતું? ભારતની આબાદીમાં પાંચમો ભાગ ધરાવતી પ્રજાના પ્રતિનિધિ સ્વરૂપે ડો. બાબા સાહેબ આંબેડકર ઊભા હતા. અહી યાદ કરાવી દઉં કે આપણાં હિન્દુ સમાજમાં જે વર્ગને અન્યાય થયો છે કે તેમના અધિકારોનું શોષણ થયું છે તેવું લાગે ત્યારે શિક્ષિત થયા પછી અને એક ચોક્કસ હોદ્દા પર પહોંચી  તેમણે હિન્દુ ધર્મ તરફી પોતાનું મોઢું ફેરવી લીધું છે. સ્પષ્ટ  વાત હતી કે જ્યાં આપણું સન્માન નહીં ત્યાં ઊભા રહીને પોતાનું અપમાન કરાવવાનો કોઈ અર્થ રહેતો નથી. મહાભારતમાં કર્ણ સાથે થયેલ દૂરવ્યવહારથી આપણે અવગત છીએ. પ્રત્યેક પેઢી દર પેઢી એવી પ્રજા કે જ્ઞાતિએ અમુક અન્યાયનો સામનો કર્યો છે અને કરતી રહી છે. આખો ઇતિહાસ આ ઘટનાઓનો સાક્ષી રહ્યો  છે.    

     

    1930 માં પહેલી ગોળમેજી કોન્ફરન્સ થઈ હતી. 1931, ઓગસ્ટમાં બીજી ગોળમેજી સભાનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. ડૉ.આંબેડકર પહેલી ગોળમેજી કોન્ફરન્સમાં સામેલ થઈ ચુક્યા હતા. તેમને પુરો વિશ્વાસ હતો કે આ વખતે પણ તેમને સભામાં આમંત્રિત કરવામાં આવશે. ગાંધીજી પણ તેમાં સામેલ થવાના હતા. તે કોન્ફરન્સમાં સામેલ થતા પહેલા ડૉ.આંબેડકરને કેટલીક વાતો કરવા ઈચ્છતા હતા. આગળ ભરાયેલ સભામાં આંબેડકર દ્વારાં દલિતોના અધિકાર વિષે પાડેલ પડઘાનો સારો એવો પ્રતિસાદ પ્રાપ્ત થયો હતો. આંબેડકરે કહ્યું હતું કે કોંગ્રેસ જે ખર્ચ કરે છે તે માત્ર દેખાવ પૂરતું છે. દલિતોની સહાયનાં ભાગ રૂપે વપરાતું ધન ક્યારેય તેમના સુધી પોહચતું જ નથી અને પોહચ્યું હોય તો પણ અમારી માતૃભૂમિ ઉપર જ અમારા સાથે કુતરા બિલાંડા જેવુ જ વર્તન કરવામાં આવે છે. ગાંધીજીની ધારણા હતી કે તેમના જેવો દલિતોનો ઉધ્ધારક અને ઉચ્ચારક સંસારમાં બીજો ન હોય શકે. ડો. બાબા સાહેબ આંબેડકરને કોંગ્રેસના વલણ પ્રત્યે એક અણગમો હતો જેનો તેમણે પ્રચંડ વિરોધ પણ કર્યો હતો. ગાંધીજીનો દ્રસ્તિકોણ કોંગ્રેસી માટે કઈક અલગ હતો. એ જ વાત સમજાવવા માટે તેમણે બાબા સાહેબ આંબેડકર સાથે મુલાકાત કરવાની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી હતી.

     એ દિવસોમાં ગાંધીજી મુંબઈમાં મણિભવનમાં રોકાયા હતા. ડૉ.આંબેડકરના પહોંચવાથી ગાંધીજીએ ઘણી ઉદારતાથી બતાવ્યું કે કોંગ્રેસે અછૂતોના ઉદ્ધાર માટે 24 લાખ રૂપિયા ખર્ચ કર્યો છે. છતાં પણ ડૉ.આંબેડકર કોંગ્રેસથી નારાજ કેમ છે? ગાંધીજીએ ત્યાં સુધી કહ્યું હતું કે જેને ડૉ.આંબેડકર અછૂત કહે છે તેમને ગાંધીજી પોતે હરિજન કહે છે.

     ડૉ.આંબેડકરે તેમના જવાબમાં એ કહ્યું કે જે 24 લાખ રૂપિયાની વાત ગાંધીજી કરી રહ્યા છે તે રૂપિયા તેમણે અછૂતો મતલબ હરીજનોમાં વહેંચી દીધા હોત તો તેનાથી તેમનો મહાન ઉપકાર હોત. તેમણે માત્ર હરિજન નામ પર ધન આમથી તેમ ખર્ચ કર્યુ છે. એટલું જ નહીં આંબેડકરે એ પણ કહ્યું કે જે રીતે કોંગ્રેસીઓને ખાદી પહેરવાનું અનિવાર્ય છે. શું ગાંધીજીએ અછૂતને અછૂત ન માનવાનું અનીવાર્ય કર્યુ છે? ગાંધીજીને ખબર છે, આંબેડકરે જ્યારે નાસિકના કાલારામ મંદિરમાં પ્રવેશ માટે સત્યાગ્રહ કર્યો હતો તો નાસિક કોંગ્રેસ અધ્યક્ષે તેનો વિરોધ કર્યો હતો. અભિપ્રાય એ છે કે આંબેડકરે ગાંધીજીને સ્પષ્ટ કહી દીધુ કે તેમને  ન તેમની કોંગ્રેસ પર ન તો તેમના પર વિશ્વાસ છે. આમ, ક્યાકને ક્યાક બાબા સાહેબ ગાંધીજીનાં વિરોધી બની ગયા હતાં અને હિન્દુ ધર્મનાં પણ.

   ગાંધીજીએ જ્યારે આ વિષયમાં વધારે વાત કરી તો આંબેડકરે કહ્યું કે ગોળમેજી કોન્ફરન્સમાં કોંગ્રેસે મુસલમાનોના અલગ પ્રતિનિધિત્વને તો સ્વીકારી લીધું. પરંતુ અછૂતોના પ્રતિનિધિત્વનો સ્વીકાર કેમ ન કર્યો? તેના જવાબમાં ગાંધીજીએ સ્પષ્ટ કહ્યુ કે તે અછૂતોના અલગ રાજનીતિક અધિકાર આપવાની વિરૂધ્ધમાં છે. કારણકે આ હિન્દુઓ માટે એક પ્રકારનો આત્મઘાત સાબિત થશે. ગાંધીજી હિંદુત્વને વધુ માન આપતાં હરિજનને હિન્દુ સમાજનો એક અહમ ભાગ સમજતા હતાં.

   ગાંધીજી તથા ડૉ.આંબેડકરની આ મુલાકાત 1931ની શરૂઆતમાં થઈ હતી. તે જ મહિનામાં મતલબ 24 ઓગષ્ટ ગાંધીજીએ પંડિત મદન મોહન માલવીયા અને સરોજીની નાયડુને લઈને બીજી ગોળમેજી પરિષદમાં ભાગ લેવા માટે લંડન પહોંચ્યા. તે કોન્ફરન્સમાં ગાંધીજીએ બતાવ્યું કે કોંગ્રેસે તો અછૂતો માટે શરૂઆતથીજ પોતાના હાથોથી કામ કર્યુ હતું. ત્યાં પણ તેમણે તેના કાર્ય માટે 24 લાખ રૂપિયા ખર્ચ કરવાની વાત દોહરાવી. તેમણે એ પણ કહ્યું કે અસ્પૃશ્યતા નિવારણને કોંગ્રેસે પોતાના રાજનીતિક કાર્યક્રમમાં પણ સામેલ કરી લીધા છે.

   જ્યારે ડૉ.આંબેડકરની બોલવાનો વારો આવ્યો તો તેમણે પોતાના સ્વભાવ પ્રમાણે એ વાતજ દોહરાવી. જે તે પહેલી કોન્ફરન્સમાં કહી ચુક્યા હતા. આ કોન્ફરન્સમાં તેમણે પોતાનું માંગ પત્ર પણ રજુ કર્યું. આ માંગ પત્રની  પહેલી શર્ત એ હતી કે અછૂતોને તેની વસ્તીના આધારે પ્રાંતિય વિધાનસભાઓ તથા કેન્દ્રીય સંમેલનોમાં પ્રતિનિધિત્વ આપવામાં આવે. તેમણે બીજી શર્તના રૂપમાં અછૂતો માટે અલગ ચુંટણી ક્ષેત્રની માંગ કરી તેની સાથે ત્રીજી શર્તના રૂપમાં તેમણે વીસ વર્ષ માટે અનામતની માંગણી કરી.

   બાબા સાહેબની આવી અલગ ધારા પાડતી માંગને ગાંધીજી એ તો કડક વિરોધ કર્યો. પરંતુ કમનસીબે ગાંધીજીની વાત તરફ સમ્રાટે કોઈ ધ્યાન ન આપ્યું અને બાબા સાહેબ આંબેડકરની બધી શર્તો સ્વીકારતા કહ્યુ, ‘“આંબેડકરની બધી શરતો સ્વીકારવામાં આવે છે. તથા ભારતના અછૂતોને અલગ ચુંટણી ક્ષેત્રો દ્વારા અનામત પણ આપવામાં આવશે.’ આમ મુસ્લિમ લીગની જેમ એક અલગ વર્ગ પણ હિન્દુ સમાજમાંથી અલગ થવાની તૈયારીમાં હતો. ભારત દેશની કમનસીબી હતી કે તેના જ સંતાનો અલગ અલગ મત અને અધિકાર માટે સંઘર્ષ કરી રહ્યા હતાં. અહી એક વાતનો ઉલ્લેખ કરી દઉં એ બાબા સાહેબે માત્ર દલિત સમાજ અને દલિત દીકરીઓ માટે કામ નથી કર્યું પરંતુ તે તમામ દીકરીઓ અને વર્ગ માટે કામ કર્યું છે જેને ઘરની ચાર દિવાલમાં રાખી સામાજિક પરંપરાના નામે અશિક્ષિત અને આભડછેદ રાખવામાં આવતી. 

   1935 -મે માં તેમની પત્ની રમાબાઈનું અવસાન થયું. પત્નીના અવસાનની બાબા સાહેબ ઉપર ખૂબ ઊંડી અસર પડી. તે મોટા ભાગનો સમય એકાંતમાં કાઢતા હતાં. કોઈ જગ્યા એ આવવા જવા ઉપર પણ તેમનો રસ ન રહ્યો હતો. અમુક લોકો તો તેવું પણ માને છે કે તે ભગવા વસ્ત્રો ધારણ કરવા લાગ્યા હતાં. પત્નીના અવસાન પછી નાસિક જીલ્લામાં યેવલા ખાતે એક કોન્ફરન્સમાં તેમને અધ્યક્ષ તરીકે બોલાવવામાં આવ્યા હતાં. ત્યાં તેમણે અછૂતોની સમસ્યાનો અને સમાધાન અંગે પોતાના વિચારો રજૂ કર્યા હતાં. બસ આજ કોન્ફરન્સમાં તેમણે પોતાના ધર્મ પરીવર્તન કરવાનો વિચારનો ઉલ્લેખ પણ કર્યો હતો. 

    તેમણે કહ્યું હતું કે હું હિન્દુ પરિવારમાં ભલે જન્મ્યો છું તે મારી મજબૂરી હતી પણ હું હિન્દુ રહીને જ મરુ તે માટે વિવશ નથી. આ ધર્મથી ખરાબ કોઈ બીજો ધર્મ આ સંસારમાં નથી. આ ધર્મમાં લોકો પશુથી પણ ગયેલા છે. બધા ધર્મોને લોકો સારો કહે છે પરંતુ આ ધર્મમાં અછૂત સમાજથી બહાર છે જ્યારે તે સમાજની પૂરી રીતે સેવા કરે છે. 

   આંબેડકરના આવા શબ્દો સાંભળી શ્રોતાઓ અચંબો પામી ગયા. તેમણે આ અંગે પ્રસ્તાવ પણ મૂક્યો કે 'સ્વતંત્રતા અને સમાનતા પ્રાપ્ત કરવાનો એક માત્ર ઉપાય 'ધર્મ પરીવર્તન' જ છે.  તેમણે હિન્દુ ધર્મને ત્યાગી અને અન્ય કોઈ ધર્મની પસંદગી કરી સંતોષ અને સન્માન પ્રાપ્ત કરવાની વાત કરી હતી. 

   આ પ્રસંગે ડો, બાબા સાહેબ આંબેડકરે સફેદ વસ્ત્રો પહેરી લીધા ત્યારે તેમને બાબા સાહેબના નામથી સંબોધવામાં આવવા લાગ્યા. બાબા સાહેબને આવું ન કરવા તથા હિન્દુ વિરોધી ન બનવા માટે અનેક ધર્મ ગુરુઓએ તથા સમાજના તેવા વ્યક્તિઓ જે ઉચ્ચહોદ્દા ઉપર બેઠા હતાં તેમણે રોકવાનો પ્રયત્ન કર્યો પરંતુ તે એક ના બે ન થયા. તે પોતાના નિર્ણય ઉપર અડગ હતાં. તેમણે ' મહારાસ્ટ્ર અસ્પૃસ્ય યુવક પરિષદ' માં સ્પષ્ટ કહ્યું હતું કે જો બધા દેવી - દેવતાઓ સાક્ષાત આવીને તેમણે કહે કે હિન્દુ ધર્મ ન છોડો તો પણ હું તેમની વાત નહીં માનું. જોકે તેમનાં આ વાક્યો પર દલિત સમજે પણ તેમણે સમજાવ્યા હતાં કે તે આ જીદ છોડી દે. અન્ય કોઈ ધર્મમાં જવાથી કે તેનો સ્વીકાર કરવાથી માન સન્માન કે મોભો મળતો નથી. પ્રત્યેક ધર્મમાં વધતાં ઓછા અંશે સંઘર્ષ તો રહે જ છે. 

   ડો, બાબા સાહેબ આંબેડકરે ભારતના બંધારણમાં ખૂબ અગત્યનો ફાળો આપ્યો હતો. તે અભ્યાસમાં ખૂબ જ હોશિયાર અને તેજસ્વી હતાં. એક સામાન્ય ધરનો દીકરો જેને પોતાના પરિશ્રમ અને ખંતના આધારે ભારતનો ઇતિહાસ બદલી દીધો. એક એવા સમાજ જેને ન તો જાહેર જગ્યા એ મેળાવડા કરવાની અનુમતિ હતી ન તો શિક્ષા પ્રાપ્ત કરવાની. ન કોઈ સામાજિક પ્રસંગોમાં ભાગ લેવાની ન તો મંદિરોમાં પુજા કરવાની અનુમતિ હતી. બાબા સાહેબએ દલિત સમાજ માટે કરેલ કામ માટે આજે પણ ભારત દેશનો આખો વર્ગ તેમનો ઋણી છે.   

                                                                                                                             જૈમીન જોષી.

માનસિક શિક્ષણ (સ્વયંને જાણવું) / Mental Education (Knowing the Self)

માનસિકતાનો એક સીધો અર્થ થાય છે તમારામાં ઉચ્ચ વ્યક્તિત્વ રૂપી ચેતતાનું સર્જન કરવું. 

   

   માનસિકતામાં રહેવાનો અર્થ એ છે કે તમામ લોભથી ઉપર ઉઠવું. આ રીતે સાયકિકમાં પોઈઝ થવાનો અર્થ એ છે કે પરમાત્મા સાથે વાતચીતની રેખાઓ ખુલ્લી હોવી જોઈએ અને ત્યાં કોઈ અસ્વસ્થતા હોઈ શકે નહીં પછી કોઈ અફસોસ, કોઈ બળવો નહીં કોઈ વ્યર્થ સવાલો કે દલીલો નહીં. "માનસિક એ એક સ્થિર જ્યોત છે જે તમારામાં સતત બળે છે, પરમાત્મા તરફ વાળે છે અને તેની સાથે શક્તિની ભાવના ધરાવે છે જે તમામ વિરોધોને તોડી નાખે છે. જ્યારે તમને તેની સાથે ઓળખવામાં આવે છે ત્યારે તમને ડાઇવિંગ સત્યની અનુભૂતિ થાય છે, પરંતુ એ કેવી રીતે બરાબર છે. તે જાણવું કે વ્યક્તિ ખરેખર ઉચ્ચ ચેતનામાં ઊગ્યો છે? તમે જે પણ કરો છો તેમાં દૈવી ચેતનાનો સીધો અનુભવ એ સાચી કસોટી છે. તે એક અસ્પષ્ટ કસોટી છે, કારણ કે તે તમારા અસ્તિત્વને સંપૂર્ણપણે બદલી નાખે છે. મનીલો કે સમગ્ર બ્રહ્માંડ એક નવો ચહેરો ધારણ કરે તો તમે પોતે તમારી ધારણા અને વસ્તુઓની દ્રષ્ટિનું રૂપાંતર કરવામાં અટવાઈ જશો. ધરતીનું જીવન એ પ્રગતિનું સ્થાન છે અને તે માનસિક છે. જે તેની પોતાની ઉત્ક્રાંતિને વ્યવસ્થિત કરીને એક જીવનથી બીજા જીવનમાં પ્રગતિ કરે છે અને પોતે જ વિકાસ કરે છે. એકલા માણસમાં જ માનસિકતા તેના સંપૂર્ણ કદ સુધી વધવાની સંભાવના છે, જ્યાં સુધી તે અંતમાં એક ઉતરતા અસ્તિત્વ સાથે, ઉપરથી એક દેવતા સાથે જોડાવા અને એક થવા માટે સક્ષમ છે. તે કોઈ શંકા નથી. વ્યક્તિ સામાન્ય રીતે માનસિક અસ્તિત્વ વિશે જાણતો નથી, જેમ કે વ્યક્તિ શરીર, જીવન આવેગ અથવા માનસિક પ્રક્રિયાઓથી વાકેફ છે. તે વિશ્વાસ છે જે સૌ પ્રથમ માનસિક અસ્તિત્વ અથવા આત્મા અથવા સાચા સ્વની શોધ કરે છે. 

   

   એક માનસિક કિલ્લામાં પ્રવેશવા માટે અને માનસિક કેન્દ્રમાં પોતાને સ્થાને હોઈએ ત્યારે આગળ શું થાય છે? તમે અંદરની વસ્તુઓને બહારથી જુઓ છો, અને બાહ્ય અસ્તિત્વ એક અભિવ્યક્તિ બની જાય છે, જે તમે અંદર જુઓ છો તે વધુ કે ઓછા વિકૃત થઈ જાય છે. 

   શારીરિક, મહત્વપૂર્ણ અને માનસિક શિક્ષણ પોતે એકીકૃત થઈ શકતું નથી, અને બીજું, તેમનો સરવાળો પણ માત્ર નિરાશાજનક અપૂર્ણતા હશે. તે એકલું માનસિક શિક્ષણ છે જે અન્ય ત્રણને હેતુપૂર્વક એકસાથે જોડી શકે છે અને તેમને સર્જનાત્મક કેન્દ્ર સાથે પણ જોડી શકે છે. કમનસીબે, વર્તમાન શૈક્ષણિક પ્રણાલીઓમાં માનસિક શિક્ષણનો કોઈ ખ્યાલ નથી. વાસ્તવમાં તેમના પ્રારંભિક વર્ષોમાં, બાળકોને ઉચ્ચ ચેતનાની સૂચનાઓ હોય છે જે તેમના માતાપિતા અને વડીલોને કોયડારૂપ અથવા ચોંકાવી શકે છે. માનસિક શિક્ષણ સાથે આપણે અસ્તિત્વના સાચા હેતુ, પૃથ્વી પરના જીવનના હેતુની સમસ્યા પર આવીએ છીએ. 

    આ જીવનને સત્યની શોધ તરફ દોરી જવું જોઈએ. મહત્વની બાબત એ છે કે અનુભવને જીવવું. "પ્રારંભિક બિંદુ એ છે કે તમારી જાતમાં તે શોધવાનું છે જે શરીર અને જીવનના સંજોગોથી સ્વતંત્ર છે, જે તમને આપવામાં આવેલી માનસિક રચના, તમે જે ભાષા બોલો છો, પર્યાવરણની આદતો અને રિવાજોથી જન્મ્યું નથી. તમે જે દેશમાં રહો છો , તમે જે દેશમાં જન્મ્યા છો અથવા તમે જે વયના છો. તમારે તમારા અસ્તિત્વના ઊંડાણમાં એવી વસ્તુ શોધવી જોઈએ જે તેમાં સાર્વત્રિકતા, અમર્યાદિત વિસ્તરણ, અખંડ સાતત્યની ભાવના વહન કરે છે પછી તમે વિકેન્દ્રિત કરો , વિસ્તારો અને તમારી જાતને વિસ્તૃત કરો, તમે દરેક વસ્તુમાં અને તમામ જીવોમાં રહેવાનું શરૂ કરો છો; વ્યક્તિઓને એકબીજાથી અલગ કરતી અવરોધો તૂટી જાય છે. તમે તેમના વિચારોમાં વિચારો છો, તેમની સંવેદનાઓમાં કંપન કરો છો, તેમની લાગણીઓમાં અનુભવો છો, બધાના જીવનમાં જીવો છો. ચિત્ત અચાનક જીવનથી ભરપૂર બની જાય છે, પ્રાણીઓ વધુ કે ઓછા અસ્પષ્ટ ભાષામાં બોલે છે, પરંતુ સ્પષ્ટ અને અભિવ્યક્ત છે: બધું વિના અદ્ભુત ચેતના દ્વારા એનિમેટેડ છે. સમય અથવા મર્યાદા... અને આ માનસિક અનુભૂતિનું માત્ર એક જ પાસું છે: અન્ય છે, અન્ય ઘણા છે. આ બધું તમને તમારા અહંકારના અવરોધો, તમારા બાહ્ય વ્યક્તિત્વની દિવાલો, તમારી પ્રતિક્રિયાઓની નપુંસકતા અને તમારી ઇચ્છાની અસમર્થતાથી આગળ વધવામાં મદદ કરે છે. અન્ય નિબંધ "પરિવર્તન" માં માતાએ માનસિક ચેતનાના જાગૃતિનો ઉલ્લેખ કર્યો છે જે સાચી ચેતના કેન્દ્રમાં છે, વાસ્તવિકતાના કેન્દ્રમાં છે અને તમામ હિલચાલની ઉત્પત્તિની પ્રત્યક્ષ દ્રષ્ટિ ધરાવે છે. 

  તમારી અંદર કંઈક ખુલે છે અને બધા એકવાર તમે તમારી જાતને નવી દુનિયામાં શોધી લો છો. "પરંતુ તેણી ચેતવણી આપે છે," જે જરૂરી છે તે તેને વ્યવહારિક જીવનની વિગતોમાં ધીમે ધીમે વ્યક્ત કરવાની છે. " અજાયબીઓ ઘણી છે , મહાન શોધો થઈ છે , પરંતુ કંઈ વધુ અદ્ભુત નથી , અથવા કોઈ મોટી શોધ નથી , આઇકોનિક એજ્યુકેશન કરતાં આત્માની શોધનું સર્વોચ્ચ મૂલ્ય તેની સ્વયંસ્ફુરિતતા , તેની ચતુરાઈમાં રહેલું છે અને તે તમામ સામાન્ય માનસિક કાયદાઓથી બચી જાય છે ." પરંતુ વ્યક્તિ અનંત ધીરજ સાથે રાહ જુએ છે; વ્યક્તિ તમામ તણાવને ટાળે છે અને બધી ચિંતાઓ અને આશંકાઓને દૂર કરે છે; સમાનતા કેળવવા માટે દરેકમાં આનંદ શોધવાનો પ્રયાસ કરે છે. કોઈ બજારના વજન અને માપદંડોના માપદંડોને ટાળે છે, કોઈ ઊભો થઈને ચાલે છે. કોઈ સપનાં જોવે છે અને તેને પૂર્ણ પણ કરે છે.

કોઈ પણ માનસિક સ્થિતિમાં વ્યક્તિ પ્રફુલ્લિત હોવો જોઈએ. જો તે સતત પોતાનાં કાર્યો, કર્મો અને વૃત્તિથી ઉદ્વિગ્ન રહેતો હોય તો તેને પોતાનાં વૈચારિક મૂલ્યોની ગુણવત્તામાં સુધારો કરવો રહ્યો.

                                                                                                                                  જૈમીન જોષી. 

માનસ વિકૃતિઓ દ્વારાં થતાં સંભોગને શું નામ આપીશું / (What name will we give to intercourse caused by mental disorders?)

• માનશિક વૃતિઓ જ્યારે એક હદ કરતાં વધી જાય છે ત્યારે તે મોટા ગુનાહનું રૂપ ધારણ કરી લેતી હોય છે.

      શારીરિક રીતે સશક્ત હોવાનો અર્થ આપણે પોતાની મરદાનગી સાથે સરખાવી છીએ. જ્યારે કોઈ સ્ત્રી પુરુષના થાકી જતાં શરીર કે નબળાઈ દ્વારાં પોતાને જાતીય રીતે અસંતોષ રાખવાના કારણરૂપ સતત ટોકયા કરે છે ત્યારે પુરુષનો ઇગો સાતમા આસમાને પોહચીને ગુના કરવા માટે પ્રેરાય જાય છે.  માનવની દરેક વિકૃતિઓ માટે કાયદો હોતો નથી. કેટલાક ગુનાઓ માટે કાયદામાં કલમ બનાવી પણ ના શકાય. માનશિક ગુનાઓ વાયરસ જેવા હોય છે તેની દવા શોધીએ ત્યાં સુધીમાં તે નવા વેરિયન્ટમાં પરિવર્તિત થઈ જતો હોય છે.  જ્યારે માનશિક રોગીને સંભોગતા સાથે સરખાવી ત્યારે ?  

      મનોવિકૃતી અને સંભોગ : -

      

         આપણાં સમાજમાં ઘણાં પ્રકારની મનો - વિકૃતિ અને તેને લઈને સંભોગ કરવાના જુદા જુદા પ્રકાર છે  અને તેનો ઉપયોગ થતો જોવામાં આવે છે પરંતુ સજાની કોઈ જ જોગવાઈ ક૨વામાં આવેલ નથી , તેમાંથી એક પ્રકાર એટલે “ મેસોચીઝમ ' ' ઈજા– પહુંચાડવી  અને બીજો પ્રકાર એટલે  “ ટ્રાન્સવેરાટીઝમ ” યાને ક્રૂ૨ પ્રકારે સંભોગ ક૨વો ( માનવતા વિહોણો ), ' ' સેકસ્યુઅલ લો ' ' સંબંધેના કાયદામાં (સંભોગ અંગેના અપરાધ કે જે શ્રી આર.પી.કટાટીયા અને જીદ્વછ – નકની , લેખકો દ્વા૨ા લખવામાં આવેલ છે , તેનાં પાના નં . ૧૯૧ માં મજકૂરનાં મેસોચીજમ અને ટ્રાન્સવેસમેન્ટ અંગે નીચે મુજબની માહિતી આપેલ છે.

( ૧ ) “ મેસોચીઝમ ” :- એટલે કે એ ખૂબ જ ભયાનક પ્રકારનો મનોવિકૃતિ અને સંભોગનો પ્રકાર છે , જેમાં સંભોગ કરનાર વ્યકિત કે સંભોગ ક૨વા માંગનાર  વ્યકિત તેનાં સહભાગીદાર પાસેથી શારીરીક સતામણીનાં અધારો / શારીરીક હેરાન પરેશાન કરીને સંભોગનો આનંદ લેવા માંગે છે. તે સ્ત્રીને મારઝૂડ કરે છે તેને ગમે તે ખવડાવે છે , તે ને ગમે તે જગ્યાએ દબાવે છે. તેને ચોળી ચગદાળી નાખે છે, ખુબ દુ:ખ આપે છે . યાનેકે શારીરીક સતામણી કરીને સ્ત્રી સાથે સંભોગ કરે છે અને આમ કરીને સંભોગ કરનાર સંતોષ અનુભવે છે . ધણાં ખરા તો આની કરતાં પણ વધુ ભયજનક પ્રકા૨થી સંભોગ કરતા હોય છે અને ધણાં ખરા તો માત્ર સ્ત્રીને હે૨ાન - પરેશાન કરીને સંભોગનો આનંદ મેળવતા હોય છે  .

( ૨ ) "ટ્રાન્સવેરાટીઝમ" :- એ પણ ભયાનક પ્રકારનો સંભોગ કરીને આનંદ માણવાનો પ્રકાર છે , અત્રેનાં પ્રકા૨થી સંભોગ ક૨તી વખતે માણસનું વર્તન અને રિતીરિવાજ ખૂબજ ભયાનક અને અતિશય વિકૃત પ્રકારનાં હોય છે  અને ઈન્ડીયામાં અત્રેનાં પ્રકાર સામાન્ય છે હિજડાઓ ( ઈયુનુચ ) એ માણસો સાથે પોતાના ગુહ્યંગમાં સંભોગ કરાવે છે ( કુદરત વિરુધ્ધનું કૃત્ય કરાવે છે ) આપણે જોયેલું હશે કે મજકૂરનાં હિજડાઓ બૈરાનો ડ્રેસ / પહે૨ણ ૫હે૨ીને આ પ્રમાણે ગો૨ખધંધો ક૨તાં હોય છે. તેઓ પોતાના શ૨ી૨ ઉ૫૨ લોભામણો અને ખોટો વેશ ધા૨ણ કરે છે . જેવા કે મહિલા જેવાં મોટા વાળ રાખવા , શ૨ી૨ ઉપ૨ ખોટા સ્તન  તેમજ તેઓ બાઈ માણસ લાગે તે માટેનાં સૌદર્ય પ્રસાધનોનો વપરાશ કરે છે અને આપણા ઈન્ડીયામાં આના વિરુદ્ધમાં કોઈ કાયદા – કાનૂનની જોગવાઈ ક૨વામાં આવેલ નથી અને અત્રેનો પ્રકાર ખૂબ જ પ્રચલિત છે. હાલના નવા યુગમાં આપણે જોયું છે કે ઘણી મહિલાઓ પોતાના વાળ કપાવી નાંખે છે , વાળ નાના રાખે છે .શરી૨ ઉ૫૨ શર્ટ પહેરે છે , નાની ઘૂંટણ સુધીની પેન્ટ પહેરે છે. અત્રેની ચાલચલત એટલે બીજુ કાંઈ જ નથી પરંતુ સૂચિત મહિલાઓ દ્વારા આચરાતી ભયાનક પ્રકારની મનોવિકૃતિ છે ફેન્ટીસીઝમ / આકર્ષવાની પ્રવૃત્તિ , પ્રદર્શન કરવું , તેમજ ક્રૂરતામાંથી સંભોગનો આનંદ માણવો પણ સંભોગની મનોવિકૃતિનાં ભયાનક પ્રકા૨ છે અને ઘણાં વિકૃત માણસો આ પ્રમાણેની સંભોગ પ્રવૃત્તિ ક૨ીને મનોવિકારી પ્રવૃત્તિ કરીને માનસિક આનંદ કે  સંતોષ મેળવતા હોય છે. ડૉકટર શ્રી બી.આર . શર્માએ પોતાના “ ફોરેન્સીક સાયન્સ ઈન ક્રિમીનલ ઈન્વેસ્ટીગેશન એન્ડ ટ્રાયલ ” નામનાં પુસ્તકમાં મજકૂરના પ્રકારો અંગેની નીચે પ્રમાણેની માહિતી આપેલ છે.

  
      ( ૧ ) ફેન્ટીસીઝમઃ- અત્રેનાં પ્રકા૨માં યાને કે વિકૃતિના પ્રકારમાં વિકૃત વ્યકિત  પછી તે મહિલા તેઓ કૃત્રિમ કપડાં પહેરીને, બાઈનાં દાગીના પહેરીને, કે બાઈનાં બુટ પુરૂષ ,પહેરીને અત્રેનાં પ્રકરણે પ્રદર્શન કરે છે . આપણે જોઈએ તો આ પ્રકાર કોઈ ગુનાહિત પ્રકાર નથી , પરંતુ અત્રેનાં આરોપીઓ મોટા ભાગે મજકૂરની ચીજ વસ્તુઓ મેળવવા માટે ચો૨ી-ચકારી કરતાં હોવાનું માલૂમ પડેલ છે – અને પરીણામ સ્વરૂપે તેવા માણસો ગુનેગાર બની જાય છે. 

    ( ૨ ) “ એકઝીબીશોની ઝમ"   "પ્રદર્શન કાટીતા" :- અત્રેનો પ્રકાર એટલે, અમુક પ્રકા૨નાં માણસો અત્રેનાં મનોવિકૃતિનો આનંદ મેળવવા માટે , પોતના શ૨ી૨માં ગુપ્તાંગોનું પ્રદર્શન ક૨ીને જાહે૨ જનતામાં તેનું પ્રદર્શન દેખાવ કરીને કે અમુક ખાસ વ્યકિત માટેનો તેવો દેખાવ કરીને / બીજી વ્યકિતને આકર્ષવા માટે વિકૃત પ્રકારની હાલ ક૨ીને, વિકૃત પ્રકારનો આનંદ લેવાનો પ્રયત્ન કરે છે . તેઓનામાંથી ઘણાં એ અત્રેની હ૨કત જેવી કે પોતાનાં ગુપ્તાંગો જાહે૨માં ચોળીને પ્રદર્શિત કરતાં હોય છે. એ રીતે આ પ્રકારનાં માણસો જાહેરમાં પોતાની મનોવિકૃતિ પ્રગટ કરીને ગુનાહિત કૃત્ય કરતાં હોય છે . સબબ “ ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ ( I.P.C.) ૨૯૪ ની જોગવાઈ મુજબ સમાજને ઉપાધી પહોંચાડીને તેવા ગુના માટે સજાને પાત્ર બની જાય છે. 

    ( ૩ ) સેડીસમ / ક્રૂરતાભર્યો સંભોગ માણવાની પ્રવૃત્તિઃ-  અત્રેનો સંભોગ ક૨વાની પ્રવૃત્તિ એટલે એક દૂરભાગ્યપૂર્ણ ઘટના છે . જેનાં દ્વારા પુરૂષ વ્યકિત ભયાનક / ભયંકર પ્રકારની મનો- વિકૃતિનો ઉપયોગ  આનંદ માણીને તેવો પ્રકાર કરતો હોય છે. અત્રેનો માણસ તેના સહભાગીદાર મહિલા સાથે મનોવિકૃતિની અધમતઃચ૨મ સીમાએ લઈ જાય છે. અત્રેનાં પ્રક૨ણે મજકૂરની મહિલા સાથે સંભોગનો આનંદ / સંતોષ માણવા માટે અત્રેનો માનવી ઘાતક બની જાય છે  અને આક્રમક બની જાય છે. આટલું જ નહિ પરંતુ સૂચીત મહિલા સાથે સંભોગ ક૨વા માટે અત્રેનો માનવી મનોવિકૃતિની ચ૨મસીમાએ પહોંચી જઈને તે મજકૂ૨ની સ્ત્રીનું ખુન પણ કરી નાંખે છે. અત્રેનાં પ્રકારમાં મહિલાને ત્રાસ આપવો , સિતમ ગુજારવો , તેને બચકા ભરવાં , માર મારવો, સોટી / ચાબૂક મારવાં , મહિલાને ઈજા પહોંચાડવી વિગેરે જેવા પ્રકારનો સમાવેશ થાય છે અને અત્રેનાં પાશવી કૃત્યો કરવાથી તેવી વ્યક્તિને સંભોગ કરવામાં આનંદ આવે છે અને તેવી વ્યકિત આમ ન કરે તો તેને સંભોગનો આનંદ મળતો જ નથી વિકૃતિએ પણ એક પ્રકારનો કુદરત વિરુધ્ધનો સંભોગ માટેનો પ્રકા૨ છે  બીજી કોઈ વ્યકિતનો સંભોગ, સ્નાન પ્રક્રિયા, કપડાં બદલતી વખતે છાની છૂપી રીતે જોવાની પ્રક્રિયા અને ''ફ્રોટેજ '' એ પણ મનોવિકૃતિનાં ભયંક૨ પ્રકારો છે અત્રેનાં પ્રકારે કોઈ વ્યકિત બીજાની સંભોગ પ્રક્રિયા ચોરી છૂપીથી જુએ છે અને આનંદ માણે છે. કોઈ મનોવિકૃતિ વ્યકિત બીજી કોઈ પુરૂષ / બાઈ વ્યકિતના ગુપ્તાંગો ઉપર છળ– કપટથી કે ચોરી છૂપીથી હાથ ફેરવે છે તે તેની ' ફ્રોટેજ ' પ્રકારની મનોવિકૃતિ છે અત્રેની બંને પ્રકારની મનોવિકૃતિની માહિતી ડૉકટર બી.આર.શર્માએ તેઓની પુસ્તીકામાં નીચે પ્રમાણેની આપેલ છે.

    ( ૧ ) વાર્યાયૂરીઝમ / છાનીમાની રીતે બીજાની સંભોગ ક્રિયા જોવી:- વાયો ૨ીઝમતી મજકૂરની પ્રક્રિયા એટલે કે કોઈ વિકૃત માનઅર્થે માનવી , બીજા કોઈ સ્ત્રી કે પુરૂષના સંભોગ ક્રિયા ચોરીછૂપીથી  કે છાની – માની રીતે જુએ અને માનસિક આનંદ કે સંતોષ મેળવે તેને વાયોરીઝમની પ્રક્રિયા કહેવામાં આવે છે અત્રેના પ્રક૨ણેતો ઘણાખરા માણસોને, મજકૂરનો આનંદ કે સંતોષ / મનોવિકારી સંતોષ મેળવવા માટે બીજાની ઘ૨માં ચો૨ી છૂપીથી કે છાની માની રીતે ઘૂસણખોરી કરતાં પણ જોવામાં આવેલા છે અને આમ કરવાની સાથે તેની સામે કાયદેસરની કાર્યવાહી માટેનાં ભોગ બનતાં પણ જોવામાં આવેલા છે પરંતુ જયારે મજકૂર મનોવિકૃતિ માનીવ આ પ્રકારની પ્રક્રિયા જયારે પોતાના ઘરમાં બેસી ક૨તો માલૂમ પડે તો તેની સામે કોઈ પણ જાતની કાર્યવાહી કરી શકાય નહિ. એક વસાહતની જીવનશૈલી દ૨મ્યાન એક વાંઢો માણસ ( બ્રીટીશ ડેપ્યુટી કમીશન૨ ) કે જે સંભોગ બાબતે બીજાને હરીજાતી લેવામાં ખૂબજ માહેર હતો તેણે જનાવરોના દવાખાનામાં ખાસ સૂચના આપી હતી કે જયારે કોઈ જનાવરો / ઘોડાઓ દવાખાનામાં સંભોગ કરાવવા માટે લાવવામાં આવે ત્યારે તેને બોલાવી લેવો અને તેને તે વખતે જયારે બોલાવવામાં આવે ત્યારે તે જનાવરોની સંભોગ ક્રિયાનું ખૂબ જ બારીકાઈથી નિરિક્ષણ કરતો. તે તેની એક પ્રકારની વિકૃત માનસિકતા હતી. 

    ( ૨ ) ફ્રોટેજ / ગુપ્તાંગો સાથે ચેન ચાળા ક૨વાની પ્રક્રિયા:- અત્રેનાં પ્રકારની વિકૃત માનસિકતામાં એટલે કોઈ વ્યકિત માણસ કે મહિલા , બીજી વ્યકિત સામે જોઈને અને જાણીને , જાણનાં અને પરોક્ષ ૨ીતે  પોતાના શરીરના ગુપ્તાંગો સાથે ચેન ચાળા કરીને પોતાની મનો - વિકૃતિ પ્રગટ કરે અને સામાવાળી વ્યકિતને શ૨મમાં નાખે તેવી પ્રક્રિયા અથવા તો જાહે૨માં પાર્ટીમાં , મેળામાં , બજા૨માં  કે ગિર્દીવાળી કોઈ પણ જગ્યા ઉપ૨ કોઈ મહિલાનાં ગુપ્તાંગો સાથે ચેડા કરે , કે ચેન ચાળા કરે ત્યારે તેવી પ્રક્રિયાને “ ફ્રોટેજ ' નામની માનસિક પ્રક્રિયા કહેવામાં આવે છે અને આ પ્રકારનો વિકૃત માનવી આવા પ્રકા૨ની ઘટીયા હ૨કતો મોટે ભાગે ભરચક ભરેલી બસમાં , ટ્રેનમાં મુસાફરી કરતી વખતે , સિનેમાં હોલમાં ક૨તો હોવાનું જોવામાં આવેલ છે  અને આમ કરીને તે વ્યકિત સ્થળ ઉ૫૨થી ભાગી જાય છે, ઘણીવા૨ તો તેવી વ્યકિતી પકડાઈ પણ જાય છે અને તેને સારી રીતે પાઠ પણ ભણાવવામાં આવે છે.

                                                                                                                        જૈમીન જોષી. 

પાર્થિવ લિંગ શું છે? ( What is terrestrial gender?)

• શિવ સમાન કોઈ દાતા નહીં:

   જો કોઈ વ્યક્તિ સુખ પ્રાપ્ત કરવા અને સમૃદ્ધ બનવા માંગે છે, તો તેણે ભગવાન શિવની પ્રાર્થના કરવી જોઈએ.  ભગવાન શિવ તમામ અભ્યાસ (સર્વવિદ્યાલુ), પંચ ભૂતલુ (5 તત્વો) ના ભગવાન છે.  તે ત્રિદેવમાં સર્વોચ્ચ છે.  આ માનવ જીવનમાં આપણે અસંખ્ય પાપો કરીએ છીએ અને કરેલા પાપોથી મુક્તિ મેળવવા માટે ભગવાન શિવની પૂજા સંપૂર્ણ સમર્પણ સાથે કરવાની અને હવેથી સાચા માર્ગને અનુસરવાની ભલામણ કરવામાં આવે છે.

      રાવણને હરાવ્યા પછી ભગવાન રામે  રામેશ્વરમ (તામિલનાડુ) નામના સ્થાને બ્રહ્માહત્યા (બ્રાહ્મણને મારવાનું પાપ) પાપમાંથી મુક્તિ મેળવવા માટે પાર્થિવ લિંગ (રેતીનું બનેલું લિંગ) સ્થાપિત કર્યું;  પુરાણ અને રામાયણમાં તેનો ઉલ્લેખ છે.

   આજે પણ ઘણા લોકો તે મંદિરની મુલાકાત લે છે અને તે હંમેશા ખૂબ જ દિવ્ય છે.  પ્રાચીન હિન્દુ શાસ્ત્રો અનુસાર, ઘણા ભક્તોને જીવન અને મૃત્યુના ચક્રમાંથી મુક્તિ આપવામાં આવી હતી.

   પાર્થિવ શિવ લિંગનો અર્થ ભીની માટી /રેતી (પાર્થિવ એટલે પૃથ્વી) વડે બનાવેલ લિંગ.  તેથી જ જ્યારે ભગવાન શિવને લિંગના રૂપમાં પ્રાર્થના કરવામાં આવે છે જે સીધી રેતી/માટીમાંથી બનાવેલ હોય છે તે આપણે જે પ્રાર્થના કરીએ છીએ તેના કરતાં તે વધુ મૂલ્યવાન, દિવ્ય, શુદ્ધ અને પવિત્ર હોય છે.  આ જ કારણ છે કે જે લોકોને નવગ્રહ દોષ, શનિ દોષ, તેમની કુંડળીના કારણે સમસ્યાઓ છે તેઓ તેમની સમસ્યાઓ દૂર કરવા માટે પૂજાવિધિનું પાલન કરી શકે છે.

    

  12 શક્તિશાળી જ્યોતિર્લિંગ પર પાર્થિવ શિવ લિંગ પૂજા કોઈપણ મનોકામના પૂર્ણ કરવા અને ગ્રહ શાંતિ માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક માનવામાં આવે છે.

 જ્યોતિર્લિંગને પૃથ્વી પર ખૂબ જ શક્તિશાળી સ્થાન માનવામાં આવે છે. વિશ્વમાં આવા માત્ર 12 જ્યોતિર્લિંગ છે- ઓમકારેશ્વર, મહાકારેશ્વર, બૈદ્યનાથ ધામ, ભીમાશંકર, સોમનાથ, રામેશ્વરમ, નાગેશ્વર, વિશ્વનાથ, ત્રયંબકેશ્વર કેદારનાથ, ઘુશ્મેશ્વર અને શ્રીશૈલેમ.  એવું કહેવાય છે કે જ્યોતિર્લિંગની મુલાકાત તમને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવામાં મદદ કરે છે!  લાખો લોકો દર વર્ષે જ્યોતિર્લિંગની મુલાકાત લે છે અને શાંતિ, સુખ મેળવે છે અને ભગવાન શિવ દ્વારા અપાર આશીર્વાદ અને પુરસ્કાર અનુભવે છે.

શનિ દોષ નિવારણ અને સકલ મનોકામના સિદ્ધિ માટે જ્યોતિર્લિંગ ખાતે પાર્થિવ શિવલિંગ પૂજા:  

   એકવાર ભગવાન શનિદેવે ભગવાન શિવને જાણ કરી કે તેમને ભગવાન શિવના ચંદ્ર પરથી પસાર થવાનું છે.  ભગવાન શિવે તેમને તેવું ન કરવાની વિનંતી કરી, પરંતુ શનિદેવે એમ કહીને ના પાડી દીધી કે તે તેમની ફરજ છે અને જો તે ભગવાન શિવને બચાવશે, તો તે અન્ય લોકો સાથે અન્યાય થશે અને વિશ્વમાં કોઈ તેમની વાત માનશે નહીં!  પરંતુ, ભગવાન શિવ શનિદેવના ગુરુ છે, તેથી શનિદેવને ફરજ પડી હતી અને તેમને વચન આપ્યું હતું કે તેઓ તેમના ચંદ્રને માત્ર 3 કલાક 45 મિનિટ માટે જોશે.  ભગવાન શિવ સંમત થયા અને વિચાર્યું કે જો શનિદેવ તે કલાકો સુધી સ્નાન કરવા જાય તો તે કંઈ કરી શકશે નહીં.  ભગવાન શિવ સાધુનું રૂપ ધારણ કરીને સ્નાન કરવા ગયા.  રસ્તામાં તેણે એક તરબૂચ વેચનારને જોયો (જે ખરેખર શનિદેવ હતા).  તેણે વિક્રેતા પાસેથી 2 રસદાર તરબૂચ ખરીદ્યા અને તેને તેની થેલીમાં રાખ્યા.

   દરમિયાન, રાજાના પુત્રો ગુમ થયા હતા અને તેમની શોધ  સાધુના રૂપમાં ભગવાન શિવને મળી હતી.  તેઓએ તેની થેલીમાંથી લોહી ટપકતું જોયું અને તેને ખોલવાનો આદેશ આપ્યો.  ભગવાન શિવે આગ્રહ કર્યો કે તે તરબૂચનો રસ હતો, પરંતુ તેઓએ બળજબરીથી તેને ખોલ્યો અને 2 રાજકુમારોના માથા મળી આવ્યા!  અરે, ભગવાન શિવ પર હત્યાનો આરોપ હતો અને તેને અંધારકોટડીમાં ફેંકી દેવામાં આવ્યો હતો. જ્યારે રાજાને ખબર પડી કે તે સ્વયં ભગવાન શિવ છે, ત્યારે તેમના પુત્રો પાછા ફર્યા કારણ કે ભગવાન શિવની સાડા સાતી થઈ ગઈ હતી.  રાજાએ ભગવાન શિવની માફી માંગી.  ભગવાન શિવે સમજાવ્યું કે થોડા કલાકો માટે તેમના ચંદ્ર પર શનિની નકારાત્મક અસર હતી જેણે તેમનું જીવન અવિશ્વસનીય રીતે મુશ્કેલ બનાવી દીધું હતું.  પછી ભગવાન શનિદેવે તેમના ચંદ્રને જોવા માટે ભગવાન શિવની ખૂબ જ માફી માંગી અને શનિ લોકમાં પાછા ફર્યા.

   કલ્પના કરો, જો શનિદેવ દ્વારા ભગવાન શિવનું જીવન થોડા કલાકો માટે આટલું મુશ્કેલ બનાવી શકાય છે, તો શનિ દોષ અને સાડા સાતીવાળા લોકોનું શું તેમના જીવનમાં 7.5 વર્ષ ચાલે છે!  શનિ દોષના સમયગાળામાં જે લોકો ભગવાન શિવની પ્રાર્થના કરે છે તેમને ભગવાન શિવની કૃપા મળે છે અને તેનાથી રાહત મળે છે.  શનિ દોષથી મુક્તિ મેળવવા માટે સ્વયંભૂ 12 જ્યોતિર્લિંગમાં ભગવાન શિવની પૂજા અવશ્ય કરવી જોઈએ.  હજારો વર્ષોથી સંતો અને રાજાઓએ શનિ દોષથી રક્ષણ માટે જ્યોતિર્લિંગોમાં પૂજા કરી છે.

• પાર્થિવ લિંગ કેવી રીતે બાનવવું:

   નદી કિનારે, તળાવનાં કિનારે, શિવાલય કે જંગલ અથવા પવિત્ર સ્થળમાં શુધ્ધ જગ્યાએ ભૂમિ અને પાર્થિવેશ્વરનું પુજન કરી માટી લેવી. ત્યારબાદ પાર્થિવ લિંગનું બનાવવું. તેમાં બ્રાહ્મણે ધોળી, ક્ષત્રિયે લાલ, વૈશ્યએ પીળી અને ક્ષુદ્રએ કાળી માટી લેવી. તે માટીને ગંગાજળ કે શુદ્ધ જળ થી શુદ્ધ કરી જળ મિશ્રણ કરી લિંગ બનાવવું. ત્યારબાદ તમામ પુરુષાર્થોને સાધનાર તથા ત્રિવીધ તાપોને બાળનાર એવા પાર્થિવ લિંગનું ષોડષોપચાર, દશોપચાર, રાજોપચાર વિગેરે ઉપચારો દ્વારા પુજન કરવું.

• શિવપુરાણમાં પાર્થિવલિંગની પુજા વિધીનું સંક્ષિપ્તમાં વર્ણન:

   

   શિવ સહસ્ત્રનામ, શતરુદ્રિય, અષ્ટાધ્યાયી, શિવ સ્તોત્રો વિગેરેના પાઠ કરી જળમાં વિસર્જન કરવું. શિવપુરાણમાં પાર્થિવલિંગની પુજા વિધીનું સંક્ષિપ્તમાં વર્ણન કરેલુ છે. જે સામાન્ય મનુષ્ય પણ કરી શકે તેમ છે. તેમાં શિવજીનાં આઠ નામો હરયે નમઃ, મહેશ્વરાય નમઃ, શંભવે નમઃ, શુલપાણ્યે નમઃ, પિનાકધારણે નમ, શિવાય નમઃ, પશુપતયે નમઃ અને મહાદેવાય નમઃ આ આઠ નામોનો અનુક્રમે ઉચ્ચાર કરી માટી લાવી પીંડ બનાવી તેનું લિંગ બનાવવું. તેની પ્રતિષ્ઠા અને આવાહન કરી ષોડષોપચાર પુજન કરવું.

• બ્રાહ્મણે પાર્થિવ લિંગનું પુજન વેદોક્ત રીતે જ કરવું:

   

   પ્રાર્થના કરી અને ક્ષમા માંગી વિસર્જન કરવું. ત્યારબાદ શિવ પંચાક્ષર મંત્રનો વિધિપૂર્વક જાપ કરવા. જયારે બ્રાહ્મણે પાર્થિવ લિંગનું પુજન વેદોક્ત રીતે જ કરવું. પાર્થિવ લીંગ એકથી માંડીને કોટીલિંગ સુધીની સંખ્યામાં બનાવી શકાય છે. તેનું ફળ પણ અલગ અલગ પ્રકારે છે. તેમાં એક લિંગ સર્વ પાપોથી મુક્તિ આપનારું છે. બે લિંગ અર્થસિદ્ધિ આપનાર, ત્રણ લિંગ કામનાપૂર્તિ કરનાર છે. વિદ્યાની ઇચ્છા રાખનારે એક હજાર પાર્થિવ લિંગનું પુજન કરવું.

                                                                                                    

                                                                                                                            જૈમીન જોષી. 

બાળકોને જાતીય સતાવણી (Sexual harassment of children)

• દરેકનાં  સ્પર્સ બાળક  પ્રત્યે પ્રેમ અને સંવેદના જ દર્શાવતો હોય તે જરૂરી નથી.

   બાળપણમાં જાતીય શોષણ એ સમાજમાં સૌથી વધુ કલંકિત મુદ્દાઓ પૈકી એક છે અને તેને મૂળભૂત માનવ અધિકારોના ઉલ્લંઘન અને જાહેર આરોગ્યની ગંભીર ચિંતા બંને તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. જો કે, બાળપણના લૈંગિક દુર્વ્યવહારના વ્યાપને સચોટ રીતે માપવું મુશ્કેલ હોઈ શકે છે કારણ કે તેની ઓછી જાણ કરવામાં આવી છે.

   એવી ઘણી વર્તણૂકો છે જેને જાતીય દુર્વ્યવહાર તરીકે વર્ગીકૃત કરવામાં આવે છે, અને બાળકના જાતીય શોષણ તરીકે વર્ગીકૃત કરવા માટે ગુનેગાર અને બાળક વચ્ચે શારીરિક સંપર્ક કરવાની જરૂર નથી.

   બાળપણનાં જાતીય દુર્વ્યવહારને કોઈપણ "સંપૂર્ણ અથવા પ્રયાસ કરેલ જાતીય કૃત્ય, બાળક સાથે જાતીય સંપર્ક અથવા શોષણ" ગણવામાં આવે છે.

   બાળ જાતીય દુર્વ્યવહારના મુખ્ય બે પ્રકાર છે: સ્પર્શ અને બિન-સ્પર્શ. સ્પર્શમાં બાળકના ગુપ્તાંગને સ્પર્શ કરવો, બાળકને કોઈ અન્યના ગુપ્તાંગને સ્પર્શ કરવો, જાતીય રમતો રમવી અથવા જાતીય આનંદ માટે બાળકના યોનિ અથવા યોનિની અંદર, મોંમાં અથવા બાળકના ગુદામાં વસ્તુઓ અથવા શરીરના ભાગો મૂકવાનો સમાવેશ થાય છે. બિન-સ્પર્શતા દુરુપયોગમાં બાળકને પોર્નોગ્રાફી બતાવવી, કોઈ વ્યક્તિના ગુપ્તાંગને બાળક સમક્ષ ખુલ્લું પાડવું, બાળકની વેશ્યાવૃત્તિ/તસ્કરી કરવી, જાતીય પોઝમાં બાળકનો ફોટો પાડવો, બાળકને વ્યક્તિગત રૂપે અથવા વિડિયો પર જાતીય કૃત્યો જોવા અથવા સાંભળવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવું અને  બાળકને કપડાં ઉતારતા અથવા બાથરૂમનો ઉપયોગ કરતા જોવું.

• ઈન્ડીયામાં બાળકોનું જાતિય શોષણ થવા બાબતે : 

   હાલના સમયમાં અપણાં ભારતીય બંધારણો , બાળકનાં જાતિય શોષણ બાબતે ઘણાં જ ગુનાહિત કૃત્યો નોંધેલા છે, જે પ્રક૨ણો માત્ર અને માત્ર બાળકનાં જાતિય શોષણ સાથે સંકળાયેલા “ ધ ઈમ્મો૨લ સફીક  (પ્રિવેનસન ) એક્ટ " – ( વ્યભિચાર પ્રતિબંધક કાયદો ) ની જોગવાઈ મુજબ ૧૬ વ૨સ કરતાં નીચેનાં બાળકોનું ધંધાકીય શોષણથી રક્ષણ આપવાનું કામ કરે છે, વધુમાં “ ધ જયુવેનાઈલ જસ્ટીસ એક્ટ ની કલમ ૨૯ ની જોગવાઈ " ( બાળક કે સગીર કામદાર પાસેથી શોષણાત્મક કામ ક૨વાનું ) તે બાબતે સજાની જોગવાઈ કરવામાં આવેલ છે કે જયારે કોઈ વ્યક્તિ અમિર પાસેથી કામ કરાવીને  જોખમી કર્મચારીત્વ અપનાવવાની કાર્યવાહી કરે, “ ધ પ્રોહીબીશન ઓફ ચઈલ્ડ મેરેજ એક્ટની ” જોગવાઈ પણ ૧૮ વરસ કરતાં નીચેની વયની છોકરીઓનાં લગ્ન બાબતે સજાની જોગવાઈ બતાવે છે – દિકરાનાં લગ્ન માટે પણ આજ કાયદાની જોગવાઈ લાગુ પડે છે – સબબ અત્રેનાં પ્રકરણે બાળકોનું રક્ષણ ક૨વા માટે , બાળકોને થતાં અન્યાય સામે આવેલા કાયદાની જોગવાઈનું ઉલ્લંઘન થવા બાબતે, અત્રેનાં કાયદામાં જરૂર પડે તો ફોજદારી કાર્યવાહી / ફરીયાદ દાખલ કરવા માટેની જોગવાઈ કરવામાં આવેલી છે. એ રીતે વર્લ્ડ હેલ્થ ઓ૨ગેનાઈજેશન ” ( વિશ્વ સ્વસ્થ્ય સંસ્થા ) નાં મંતવ્ય મુજબ , બાળકોનું શોષણ એટલે બાળકોને શોષણાત્મક પ્રવૃત્તિમાં દાખલ ક૨વાં, અત્યારના સમાજ બાળક સમજી શકતાં નથી કે તેઓને શું કામ આ કામ કરવાનું છે બાળકો શારીરિક અડપલાં કે અન્ય કોઈ છેડછાડમાં પોતાની સંમતિ આપતાં નથી , એ રીતે અત્રેનું કૃત્ય એટલે કાયદા કાનૂનનો ભંગ છે, તેમજ આપણા સમાજમાં રહેલ પ્રતિબંધોનું પણ ઉલ્લંઘન છે – સબબ હાલના તબક્કે , મજકૂરનો બાળકોની શોષણાત્મક પ્રવૃત્તિ સામે એક બનાવવા માટેનો કાયદો ઘડવાની તાતી જરૂરીયાત ઉપસ્થિત થયેલ છે.

   

• બાળકનું જાતીય શોષણ કેમનું થાય ?

   બાળકોનું ભાવનાત્મક શોષણ , માનસિક શોષણ , શા૨ી૨ીક શોષણ , કે જાતિય શોષણ , પરત્વે કાયદાની જોગવાઈ કરવાની સાચી જરૂર છે , બાળકોનું શોષણ એટલે શારીરીક શોષણ પ્રવૃત્તિ, શ૨ી૨ સાથે ચેડાં કરવાં ઈશારાથી શા૨ી૨ીક પ્રવૃત્તિ / શોષણની માંગણી કરવી , ખરાબ શબ્દોનો ઉપયોગ કરવો , તેવી હાલચાલ ક૨વી ખરાબ લખાણો ક૨ીને શારીરીક શોષણની જાણ ક૨વી , તે બધી જ પ્રવૃત્તિઓ વ્યભિચારી / શારીરીક શોષણ માટેની છે. ઈન્ડીયામાં બાળકોનાં શોષણ માટેનો અહેવાલ રજૂ કરતી વખતે , “ વુમન એન્ડ ચાઈલ્ડ ડેવલપમેન્ટ મિનીસ્ટર , રેણુકા ચૌધરી સાહેબે જણાવેલ છે કે બાળકોનું શોષણ એટલે ગુપ્ત પ્રકારની કાર્યવાહી છે , અને અપણો સમાજ તે માટે શાંત બેસી રહેલ છે . આપણા સમાજમાં કામ કરતી વખતે આવા પ્રકારની ઘણી જ સમસ્યાઓ ઉભી થયેલી છે આપણા કાયદા સામે, અને ન્યાય – દેવના સામે પણ તથા સરકાર અને સહ – સરકાર સામે આ સમસ્યા પડકા૨ રૂપ બનેલ છે મજકૂરનો અહેવાલ જણાવે છે કે અત્રેથી મોટી સમસ્યા એવી છે કે આપણો સમાજ અત્રેનાં જાતિય શોષણને સમજી શક્યો નથી , સતત આપણાં સમાજને તેવી સમજ આપવાનું મુશ્કેલ થઈ જાય છે અને સમાજની ચઢ – ઉત૨ણ વાળી / અનુભવની પ્રવૃત્તિ , આપણે મેળવી શકયા નથી , તેથી આપણે સમાજમાં રહેલ મજકૂરના દૂષણ માટેની સાચી માહિતી મેળવી શકયા નથી , બાળકોનું ૨ક્ષણ , એટલે અત્રેનાં પ્રક૨ણે અવાજ ઉઠાવી શકતાં નથી તે મહત્વનો પાંસો છે, સતત અત્રેનાં પ્રક૨ણે બાળકોને પોતાની સમસ્યા રજૂક૨વા માટેની તક આપવી જોઈએ .

   આપણે ખૂબજ અગત્યતાથી સમજવાનું રહેશે કે ઉ૫૨ની તમામ વિગતો અને સંજોગોમાં બાળકોનાં શોષણ માટેની પ્રવૃત્તિઓ બનતી રહે છે – જેવાં કે લગ્ન પ્રકરણો, બાળકોની હેરાફેરીકરી  નોકરી આપવી, કામ ક૨વાનું , સતત આપણે હવે સામાજીક અને કાયદાકીય પાંસાઓને સમજવા પડશે , કે આપણા સમાજમાં બાળકોનું જાતિય શોષણ કેમ અને કેવી રીતે થાય છે. સમાજ સાથે પારસ્પારીક સબંધ , નબળા સમાજનું શોષણ , સુધારેલ સમાજમાં ચાલતું શોષણ , જો આપણે જોઈએ તો ઘણા લોકો અત્રેની જાતિય સતામણી પાસેથી બચવા માટે પોતાનાં બાળકોનાં લગ્ન કરી નાંખે છે  અને જયારે કોઈ છોક૨ી તરૂણાવસ્થામાં આવે ત્યારે તેણીને મૈથુની ઈચ્છા ઉત્પન્ન થાય છે. ઘણાં લોકો એવું માને છે કે દિકરીનાં લગ્ન કરી દેવા એટલે તેણીને જાતિય સતામણી પાસેથી રક્ષણ આપવાનું – આપણે જોયેલું હશે બીહારની નાથ જાતિમાં વેશ્યાવૃત્તિ એ જીવન જીવવાનો માર્ગ છે , અને જયારે પોતાનાં કુટુંબમાં દિકરી ના હોય , ત્યારે તેઓ રાજયનાં બીજા ભાગમાંથી દિકરી ખરીદે છે , અને તેને વેશ્યાવૃત્તિનાં કામમાં લગાડે છે, જેથી કરીને કુટુંબ પોતાનું ગુજરાન ચલાવી શકે . બાળકો જયારે નાનાં - નાનાં કામો કરે છે , હોટલમાં કામ કરે છે , રેસ્ટોરન્ટમાં કામ કરે છે , ત્યારે તેઓ જાતિય શોષણ માટેનાં પ્રભાવ નીચે આવી જાય છે, ગ્રાહકો અને માલિકની સામે તેઓ શોષણનો વિષય બની જાય છે . અત્રેનાં દૂષણોની સાથે સાથે બાળકો જ્ઞાતી — જાતિમાં તેમજ કુટુંબ — કબાલામાં શોષણ માટે વશ થવા કારણભૂત બની જાય છે અને તેઓનાં સમાજ કે પરિવારમાં પણ તેઓ જાતિય શોષણનો વિષય બની જાય છે. 

• જાતીય શોષણ માટેના બાળકો આવે છે ક્યાથી ?

   આપણે જોયેલું હશે કે આપણા સમાજમાંથી દર વરશે ઘણા જ બાળકો ગુમ થઈ જાય છે, ઘણાં બાળકોને તેઓનાં કુટુંબીજનો વેંચી મારે છે, ઘણાં બાળકોની ઉઠાંતરી ક૨વામાં આવે છે, ઘણાં લોકોને તેમનાં બાળકોનાં નામ ઉ૫૨ ઘણાં પ્રલોભનો આપવામાં આવે છે – એ રીતે ( CRY ) ચાઈલ્ડ રાઈટસ એન્ડ ચૂપ ' બાળકોના અધિકાર અને તેઓનાં અહેવાલ મુજબ દ૨ વરસે લગભગ ૮૯૪૫ બાળકો ઈન્ડીયામાં ખોવાઈ જાય છે , દર વરસે ૫,૦૦,૦૦૦ બાળકોને જાતિય સતામણી માટેની પ્રકીયામાં સંડોળવામાં આવે છે , અંદાજે ( ૨ ) મિલીયન – ૨૦ લાખ બાળકોને દર વ૨સે જાતિય સતામણી માટેના  કામ માટે ઘસડી જવામાં આવે છે , કે જેઓની ઉંમર ૫ થી ૧૫ વરસની હોય છે . અંદાજે ૩૦ લાખ બાળકો ધંધાકીય શોષણ પ્રવૃત્તિમાં જોડાયેલ હોવાનું માલુમ પડે છે જેઓની ઉંમર ૧૫ થી ૧૮ વ૨સની હોય છે ,  ૪૦ % બાળકો જાતિય સતામણીનાં કામમાં સંડોવાયેલા હોય છે , ૮૦ % બાળકો અત્રેની પ્રવૃત્તિમાં પાંચ મોટા શહેરોમાં જેવા કે દિલ્હી , મુંબઈ , કોલકાત્તા , ચેન્નાઈ અને બેંગલોર ખાતે જોડાયેલા છે અને તેઓ માંથી ૭૧ % બાળકો અભણ હોય છે એથી તે આપણા ધ્યાન ઉપર આવશે કે સમાજની વિપદા, નિર્બળતા, ગરિબી, ઉમર , વર્ગીક૨ણ , જાતિ – જ્ઞાતી , સુરક્ષાત્મક જગ્યાએ અભાવ , શાળાનો અભાવ , યોગ્ય કાળજીનો અભાવ , બાળકને કૌટુંબિક જીવનનો અભાવ એવા બધા દૂષણોથી બાળકોનું શોષણ થતું હોવાનું માલુમ પડે છે , ઘણા  માનસ શાસ્ત્રીઓનાં મંતવ્ય મુજબ અત્રેનો સમુદાય મનોવિકારી અથવા તો શારીરીક દૂષણોથી પીડાતા હોય છે . સતત આપણે શોધવાનું છે કે કઈ કઈ જગ્યાએ આપણા સમાજમાં બાળકોનું શોષણ થાય છે – જેથી કરીને તેઓને જાતિય સતામણીની પીડાથી / જૂલમથી  દુર રાખી શકાય.

યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાં દર વર્ષે 65,000 થી વધુ બાળકો સાથે દુર્વ્યવહાર થાય છે.

લગભગ ચારમાંથી એક પુખ્ત સ્ત્રી અને તેરમાંથી એક પુરુષનું બાળપણમાં જાતીય શોષણ થયું હતું.

બાળ જાતીય દુર્વ્યવહારનો અનુભવ કરવો એ પ્રતિકૂળ બાળપણનો અનુભવ (ACE) છે જે વ્યક્તિના શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ઘણી લાંબા ગાળાની અસરો કરી શકે છે. 

• બિનઆયોજિત ગર્ભાવસ્થા
• સ્થૂળતા અથવા કેન્સર જેવી લાંબી સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ
• ડિપ્રેશન અને PTSD
• પદાર્થ દુરુપયોગ
• આત્મહત્યાનું જોખમ વધે છે.

   બાળ લૈંગિક દુર્વ્યવહારને પુખ્ત, કિશોર અથવા મોટા બાળક દ્વારા બાળક સાથેની જાતીય પ્રવૃત્તિ તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે. જો કોઈ પુખ્ત વયના બાળક સાથે જાતીય પ્રવૃત્તિમાં જોડાય છે, તો તે જાતીય શોષણ છે. જો અન્ય બાળક અથવા કિશોર બાળક સાથે જાતીય પ્રવૃત્તિમાં જોડાય છે, તો એક ગ્રે વિસ્તારમાં પ્રવેશે છે જ્યાં અમુક જાતીય વર્તન દુરુપયોગને બદલે નિર્દોષ શોધ છે.

  દુરુપયોગના વ્યક્તિગત ઇતિહાસને સ્વીકારવા માટે ખૂબ જ હિંમતની જરૂર છે. પર્યાપ્ત સમય, યોગ્ય સાધનો અને યોગ્ય સમર્થન સાથે, બાળપણના દુર્વ્યવહારના આઘાતથી આગળ વધીને તંદુરસ્ત રીતે આગળ વધવું શક્ય છે.

આપણી સાથે ચાલનાર વ્યક્તિ આપણાં હોય છે ખરા ? (The person who walks with us is ours right?)

•  આગળ ચાલવું હોય તો પાછળનાં ડગલાંને છોડવું પડે....  

    

   પૃથ્વી ઉપર આપણો સફર શ્વાસથી શરુ થાય છે અને શ્વાસથી પૂર્ણ થાય છે. વધતી  ઉંમર સાથે વધતાં શરીર, બળ, બુદ્ધિ, વિકૃતિ, મોહ, લાલચ, પીડા, અશાંતિ બધું વધતું જાય છે અને આપણે ઇચ્છાઓ દ્વારાં સર્જાયેલ વર્તુળમાં ક્યારે ખોવાઈ જઈએ છીએ તે સમજમાં જ નથી આવતું. અંધકારમાંથી બહાર નીકળીએ તો પ્રકાશ આપણી આંખો આંજી દે છે. આપણે અજવાળામાં ઉભા હોવાં છતાં સ્પષ્ટ જોઈ શકતાં નથી. જીવન સાથે પણ આવું થાય છે. સત્ય આપણી સામે હોવાં છતાં આપણી આંખો તેટલી ઝાંખી પડી જાય છે કે આપણે તેનો સહજ સ્વીકાર કરી શકતાં જ નથી. આપણો અકળાયેલો ગભરાયેલો સ્વભાવ વાસ્તવિકતા સાથે મનમેળ થવાં દેતો જ નથી. તમને ખરેખર લાગવા લાગે છે કે કોઈ છે જેનાં માટે મારે આટલું આટલું કરવાનું છે. કોઈ છે જે મારા માટે ફલાણું ફલાણું કરવાનું છે. જ્યારે આડંબરી વ્યક્તિત્વમાંથી બહાર ડોક કરીએ તો જીવન ઝેર લાગવા માંડે. 

   

   ક્યારેક દિવસ લાંબો પડે તો ક્યારેક રાત્રી, ક્યારેક સુખ ઓછુ તો ક્યારેક સમય, ક્યારેક વ્યક્તિ માટેની ઝંખના તો ક્યારેક અલગ થવાનાં અભરખા વધતાં જતા હોય છે. આપણે જેમ જેમ વ્યક્તિઓનો સંપર્કમાં આવતા જઈએ તેમ તેમ કેટલાક લોકો અપણને અંગત લાગવા લાગે છે. આપણે તેવા પરિઘની રચના કરી દઈએ જેમાં અમુક ચોક્કસ વ્યક્તિનું જ સ્થાન હોય. તે વર્તુળમાં અન્યને પ્રવેશ કરવો હોય તો વ્યક્તિને આપણી શરતોનું ચોક્કસ માળખું અનુસરવું પડે. આપણી ખોટી તો ખોટી પણ ક્રિયામાં સહકાર અપાવો પડે. કોઈ આપણને ખોટો કહી પણ દે તો આપણાં ભવા અને મોઢાં બંને ચડી જતા હોઈ છે. આપણને રાજી રાખવા કોઈએ પોતાનું વ્યક્તિત્વ ગુમાવી આપણાં હિસાબે ચાલવું પડે. આપણાં વર્તુળમાં આપણને રિઝવે તેમનું જ સ્થાન અવ્વલ હોય છે.

   

   આપણાં વ્યક્તિત્વથી અંજાઈને કેટલાંક વ્યક્તિઓ આપણી બનાવેલી દુનિયામાં પ્રવેશ તો મેળવી લે છે પરંતુ ધીમે ધીમે તે અંદરથી રૂંધાવા લાગે છે. ધીમે ધીમે આપણાં માટે ઉત્પન થયેલ પ્રેમ ક્યારે ઘૂટન બની જાય છે તે સમજી શકાતું નથી. માતા-પિતા જેવા અંગત સબંધોને બાદ કરતાં મોટા ભાગના સબંધો માત્ર સ્વાર્થ કે સામાજિક પરંપરાઓ દ્વારાં થોપી મારેલા જડ નિયમોના પરિણામ સ્વરૂપ જોડાયેલા હોય છે. જોડાઈ જવું અને જકડાઈ જવું બંને વચ્ચે ઘણો ફર્ક છે. જોડાણમાં સાથ છે, પ્રેમ છે, સ્નેહ છે, કરુણા અને માનવતા છે જ્યારે જકડામણમાં ક્રોધ, અકળામણ, ડિપ્રેસન, બંધન, અને જીદ છે. જો તમે આંખોથી જ્ઞાનનો પડદો થોડો હટાવશો તો સમજાશે કે આપણે જેને પોતાના માનીને ચાલીયે છીએ તે તો માત્ર પ્રવાસમાં સાથે છે, આપણી સફળતાની સાથે છે, આપણી પ્રગતિ અને પ્રાપ્ત કરેલ હોદ્દાની સાથે છે. એક મિત્ર મિત્રની ઈર્ષા કરે, એક ભાઈ ભાઈના ધનની ઈર્ષા કરે, સાથી કર્મચારી મળતાં પગાર કે હોદ્દાની ઈર્ષા કરે. ધીમે ધીમે તમે આગળ વધતાં જાવ તેમ દરેક વ્યક્તિ તમારાથી છૂટતું જાય છે. અલબત્ત તે તમને જીવનનાં તેવા અમુલ્ય પાઠ ભણાવતા જશે જેથી તમે વધુ ‘’મજબૂત’’ અને ”દ્રઢ”  બનતા જશો. તમારી કરુણા ધીમે ધીમે પૂરી થતી જશે. માનવતા ઉપરથી તમારો વિશ્વાસ ઊઠતો જશે. તમે વધુ આક્રમક અને જુસ્સા વાળા બનતા જશો. પ્રગતિનાં નામ ઉપર અન્યને કરી બતાવવાની લાગણી ક્યારે ઊભી થઈ જશે તેનું પણ જ્ઞાત નહીં હોય.

   

   વ્યક્તિઓથી છેતરાયેલો માણસ ધીમે ધીમે વસ્તુઓમાં સુખ શોધવા લાગે છે. વધુને વધુ “ધન” પ્રાપ્ત કરવા, વધુ નામ આગળ વધારવા માટે પ્રયત્નો કરવા લાગે છે પણ જ્યારે તે આ બધુ પ્રાપ્ત કરી લેતો હોય છે ત્યાં સુધી જીવન પૂરું થઈ ચૂક્યું હોય છે. જ્યારે ખરેખર ભોગવવાનો સમય આવે છે ત્યારે કશું  ભોગવી શકતા નથી. પાછળ ફરીને જોતાં તે પણ સમજાતું નથી કે સફરમાં છૂટેલ વ્યક્તિઓમાં કોઈ અંગત તો છૂટી નથી ગયુને, પણ સાથે તે પણ સ્વીકારવું જરૂરી છે કે આપણાં સફરમાં શરૂઆતથી અંત સુધી કોઈ સાથે નથી અવવાનું. દરેકને પોતાનું જીવન છે અને સમય આવે પ્રત્યેક વ્યક્તિ તેમનો વળાંક પસંદ કરી વળી જતો હોય છે. આપણે જેને સાથે લઈને ચાલવા માંગીએ છીએ તે તો ક્યારનાં  પોતાના મનથી તમને છોડી ચૂક્યા હોય છે. તમારી સાથે જે ચાલી રહ્યું છે તેતો માત્ર એક શરીર છે. તમે શરીરનું શું કરશો?  તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે હાડ-માંસના લોચા તમને કેટલું સુખ આપી શકે?

    

   ઇચ્છાઓથી પર પણ એક દુનિયા છે. તમને જે તરસ છે તેતો માત્ર શરીરની જ છે. પાનને પણ લીલા રહેવા માટે પોતાનાં વૃક્ષમાંથી પ્રવાહી ખેચવું પડે છે અને વૃક્ષને પણ હર્યુભર્યું રહેવા માટે પોતાનાં મૂળિયાં વિકસાવવા પડે છે. દરેક સુખમાં સબંધ શોધવા જશો તો દુ:ખી થસો. સુખને સંબધ સાથે કોઈ લેવા દેવા નથી આપણે પત્ની કરતાં વધુ રોમાચ અન્ય સ્ત્રી સાથે અનુભવીએ છીએ. ભાઈ કરતાં મિત્ર સાથે વધુ ખૂલીને હસીને વાતો કરીએ છીએ. બહારનાં જગતમાં સુખ અને દુ:ખ જોડાયેલા છે. એટલા માટે જે દિવસે તમારી પાસે “ધન” આવી જશે તે દિવસે નિન્દ્રા ખોવાઈ જશે. જીવનની દુર્ઘટનામાંથી બહાર નિકળીએ તો ક્યારેક ભોજનનું સુખ, ક્યારેક સ્વસ્થનું સુખ, તૃપ્તિનું સુખ પ્રાપ્ત કરી શકીએ. પ્રત્યેક સમયે કોઈને સાથે લઈને ચાલવાની ભાવના અંતે તો દુઃખી અને એકલા જ કરી મૂકે છે. કોઈનો છૂટતો સાથ સહન કરવાની કાર્યક્ષમતા અને સહજતા જેનામાં નથી તે વ્યક્તિ અંતે તો કરુણાહિન અને જડ જ વ્યક્તિત્વ ધરાવતો બની જશે. સાચું સુખ તો ધીમે ધીમે બધુ ત્યાગ કરવામાં જ છે.           

                                                                                                                           

                                                                                                           જૈમીન જોષી.

   
   
   

નરસિંહ મહેતા (Narsinh Mehta)

• ગુજરાતને જેટલો ક્રુષ્ણ વહાલો છે, તેટલો જ તેનો ભક્ત પણ વહાલો છે.

   

    NARSHIH MAHETA 

   એક દિવસ એક બ્રાહ્મણ સવારના વહેલા તેનાં ઘોડા માટે ઘાસ કાપવા જંગલમાં ગયા,  તે માથે ઘાસનો ભારો લઈને સાંજે ઘેર આવ્યા. કકડીને ભૂખને કારણે પગ લંગવાતા હતાં. આકરા તાપમાં માંડમાંડ ઘરે પહોચ્યાં. ઘાસનો ભારો એક બાજુએ મૂકી સીધાં સ્નાન કરવાં ગયા. સ્નાન કરી સીધા રસોડામાં પેઠા ને પાટલો માંડી બેઠા. ઘરમાં બે ભાઈ અને તેમની પત્ની સાથે રહેતાં હતાં, ભાભી ને થોડું ઓછું આવ્યું અને તરત ભાભીએ છણકો કર્યો: ‘ ઓ હો ! આમ તો મૂરખ, પણ પેટ ભરવાની કેવી અક્કલ છે ! રૂઆબ તો જાણે આખા ઘરને પોતે ધાન પૂરતા હોય એવો !

   બ્રાહ્મણ સ્વભાવે ભોળો અને વૃતિએ ધાર્મિક હતો. તેમણે ધીમેથી કહ્યું : ‘ ભાભી, ધાન તો બધાને ભગવાન પૂરે છે !

   આ સાંભળતાં જ ભાભીનો મિજાજ ગયો. આંખો ગુસ્સેથી લાલ થઈ ગઈ. મનમાં સંગ્રહ કરી રાખેલી જવાળાએ શબ્દોનું રૂપ લીધું. તે બોલી ઊઠી: ‘ રાતદિવસ ભગતડાં ભેગા રહીને ભગતડાંની બોલી બોલતાં ઠીક શીખી ગયા છો ! તો જઈને માગો તમારા ભગવાન પાસે ! એ આપશે.

   એ જ આપશે ! ’ કહી બ્રાહ્મણ પાટલા પરથી ઊભા થઈ ગયા. સીધા ઘરમાંથી બહાર નીકળી તેમણે જંગલ તરફ ચાલવા માંડ્યું. તેમના મગજમાં ફરી ફરીને અવાજ સંભળાવા લાગ્યો : ‘ એ જ આપશે ! એ જ આપશે !

પણ એ છે ક્યાં?  એને ગોતવો ક્યાં?

ગમે ત્યાં હોય, પણ એને શોધી કાઢ્યા વિના હવે નહિ ચાલે.

   બ્રાહ્મણ ગામ છોડી જંગલમાં પહોંચ્યા. ત્યાં મહાદેવનું એક જીર્ણ મંદિર હતું. કોઈ જ ત્યાં પૂજા કરવા જતું નહોતું. મહેતાજી મહાદેવજી સામે ધરણું કરી બેઠા. બસ, હવે અહીંથી ઊઠવું જ નથી. એક બે કરતાં સાત દિવસ થઈ ગયા. પળેપળ એમના મુખમાંથી, રોમરોમમાંથી એક જ ઉચ્ચાર નીકળ તો હતો. ‘ હે શંકર ! હે શંભુ ! દયા કર !

છેવટે ભોળાનાથ પ્રસન્ન થયા. કહે : ‘ માગ , માગ , માગે તે આપું ! ’

બ્રાહ્મણે કહ્યું : ‘ માગવાનું મનમાં કંઈ રહ્યું જ નથી.

શિવે કહ્યું : ‘ તોયે દુર્લભ એવું કંઈ માગ !

ત્યારે બ્રાહ્મણ કહે : ‘ તમને જે વલ્લભ હોય, જે દુર્લભ, તે આપો...  

   મહાદેવને થયું કે આ તો મારી પરીક્ષા થઈ ગઈ. હવે તો હું જેને કીમતીમાં કીમતી ગણું છું તેજ મારે એને આપવું જોઈએ!

તેમણે કહ્યું : ‘ ચાલ, તને કૃષ્ણનાંદર્શન કરાવું !

   મહાદેવની કૃપાએ બ્રાહ્મણને શ્રીકૃષ્ણની રાસલીલાનાં દર્શન થયાં. તે રાસલીલામાં એટલા ખોવાઈ ગયા કે તેમના હાથમાં સળગતી મસાલ ક્યારે તેમના હાથને દ્જાડવા લાગી તેનું પણ જ્ઞાત ન રહ્યું, તે બસ આભા બની કૃણાલીલામાં મગ્ન હતાં. જ્યારે ભાન આવ્યું ત્યારે ક્રુષ્ણ સ્વયં તેમની સામે ઊભા હતાં. બ્રાહ્મણ ક્રુષ્ણના પગમાં પડી રુદન કરવાં લાગ્યાં. કૃષ્ણે તેમને બંને હાથે ખભેથી પકડી ઊભા કર્યા અને આલિંગનમાં જકડી લીધાં. એક બાજુ ક્રુષ્ણ હળવું મલક્યા કરે છે જ્યાં બીજે બ્રાહ્મણની આંખોમાંથી અશ્રુઓનો વહાવ અનરાધાર વહ્યાં કરે છે. શ્રી કૃષ્ણએ તેમને છાનાં રાખી એમને પીતામ્બર પહેરાવ્યું અને તેમના માથે મોરપીંછનો મુગટ મૂક્યો.

બ્રાહ્મણ: પ્રભુ, હું તમારા સાનિધ્યમાં રાહેવા માંગુ છું... મને પાવન કરો પ્રભુ,

ક્રુષ્ણ: જ્યારે જ્યારે તું મને પોકારીશ ત્યારે ત્યારે હું હાજર થઈશ.

   ભગવાને વચન આપ્યું, બ્રાહ્મણ તો આભા બની ઘર તરફ ભાગ્યા. તે હાથમાં કરતાલ લઈ ભજન ગાતા ગાતા ઘેર આવ્યા ને સીધા જ ભાભીના પગમાં પડ્યા : ‘ ભાભી , તમારી કૃપાથી મને ભગવાનનાં દર્શન થયાં !

   ભાભીતો બ્રાહ્મણનો આ નવો વેશ જોઈ વધારે ખિજાયાં. આ બ્રાહ્મણ એટલે ભક્ત નરસૈયો, જેને આખી દુનિયા નરસિંહ મહેતાનાં નામ થી ઓળખે છે.   

   નરસિંહ મહેતા આજથી આશરે સાડા પાંચસો વર્ષ પહેલાં, જૂનાગઢ પાસે તળાજા નામે ગામમાં, નાગર બ્રાહ્મણની નાતમાં જન્મ્યા હતાં. એમની પાંચ વર્ષની વયે એમના માતાપિતાનું મરણ થતાં મોટા ભાઈ વણશીધરના આશ્રયે તેઓ ઊછર્યા હતા . નાનપણથી જ નરસિંહ મહેતાનું મન ઈશ્વરભજનમાં અને સાધુસંતોની સેવામાં લાગેલું હતું , તેથી ભણવા ગણવા પર એમનું કંઈ લક્ષ નહોતું. તે વખતના રિવાજ પ્રમાણે નવ વર્ષની ઉંમરે સાત વર્ષની માણેકબાઈ સાથે એમનાં લગ્ન થયાં હતાં. એમ કરતાં નરસિંહ મહેતા પંદર વર્ષના થયા. મોટાભાઈએ એમને ઘોડા સાચવવાનું કામ સોંપ્યું હતું.

   મહેતાજી હવે પત્ની માણેકબાઈ, પુત્રી કુવંરબાઈ અને પુત્ર શામળશાને લઈ જુદા ઘરમાં રહ્યા, ઘરની ચિંતા ભગવાનને માથે નાખી તેઓ તો ભજન કીર્તનમાં જ મસ્ત રહેતા.

   સમય સાથે પુત્ર "શામળ" હવે બાર વર્ષનો હતો. મહેતાજી પોતે નવ વરસે પરણ્યા હતા, તેથી માણેકબાઈએ મહેતાજીને કહ્યુ: ' શામળિયા માટે કન્યાની તપાસમાં રહો !!

   મહેતાજી કહે : ‘ જેનું એ કામ છે એ કરશે. તું શું કરવા એવી ચિંતા કરે છે? ’ અને  ખરેખર , થોડા વખતમાં એક નવાઈની વાત બની ગઈ.

   વડનગરના ધનાઢ્ય શેઠ મદન મહેતાએ પોતાની દીકરી માટે એક સુયોગ્ય વરની શોધમાં ગોરને જૂનાગઢ મોકલ્યો. મદન મહેતા કોઈ રાજ્યના દીવાન હતા અને લાખોપતિ હતા. ગોરે જૂનાગઢ આવી ઘણા છોકરા જોયા પણ  એકે પસંદ પડ્યો નહિ ત્યારે નાગરો ચિડાયા. તેમણે એને ઉલ્લુ બનાવવા નરસિંહ મહેતાનું ઘર દેખાડ્યું. મહેતાજી તો બેઠા બેઠા ભજન કરતા હતા. ગોર બાપા ત્યાં પધાર્યા અને શી ખબર શી રીતે ગોરનું મન વસી ગયું. તેમણે શામળની સાથે મદન મહેતાની દીકરીનું વેવિશાળ કરી નાખ્યું. નાગરોના પેટમાં પથ્થરો પડ્યાં. તેમણે મદન મહેતાને ખબર આપ્યા કે નરસૈંયો તો બાવા વૈરાગીઓ ભેગો ફરનારો ભીખમંગો છે !

   મદન મહેતાએ નરસિંહ મહેતાને કાગળ લખ્યો કે અમારા ઘરને શોભે એવી જાન લઈને આવજો, નહિ તો વરને લીલા તોરણે પાછો કાઢશું ! નરસિંહ મહેતાએ કોના બળદ અને કોકની વહેલ માંગી  આણી જાન જોડી. જાનમાં બાવાવેરાગીઓ, અને સામાનમાં તુલસીની માળાઓ, તાલ ને કરતાલ ! જૂનાગઢથી નીકળેલી આ જાન જ્યારે વડનગર પહોંચી ત્યારે એમાં એટલા હાથીઘોડાને લાવલશ્કરની શોભા હતી કે મદન મહેતા ગભરાઈ ગયા કે આને હું કેમ પહોંચી વળીશ ? તેમણે મહેતાજીને પગે પડી પ્રાર્થના કરી : ‘ વૈવાઈજી , અમારી લાજ રહે એમ કરજો ! મહેતાજીતો ભજન ગાવા લાગ્યાં.

   તેમની દીકરીના લગ્નમાં પણ આવો જ ચમત્કાર થયો હતો. એક બાજુ ઘરના ખાલી વાસણો અને બીજી બાજુ દીકરીનું મામેરું. પોકી વળતો કઈ રીતે... માણેકભાઈ મહેતાજીની સામે રુદન કરવાં લાગ્યાં.

   મહેતાજીતો મસ્ત હાથમાં કડતાલ લઈને ભજન કરતાં કરતાં બહાર નીકળી ગયા અને બોલ્યા મારો નાથ બેઠો છે મારે વળી શેની  ચિંતા ?

    તેમની દીકરી કુંવરબાઈનું મામેરું કરવા ભગવાન પોતે લક્ષ્મીજીને લઈને પધાર્યા હતા! દ્વારકા જતા યાત્રીઓનાં નાણાં લઈ મહેતાજીએ એમને હૂંડી લખી આપી હતી તે ભગવાને પોતે દ્વારકામાં મહેતાજીના વાણોતર બની સ્વીકારી હતી !

   એક વાર ભાદરવા મહિનામાં નરસિંહ મહેતાના પિતાનું શ્રાદ્ધ આવ્યું. નરસિંહ મહેતા પાંચ બ્રાહ્મણોને જમવાનું કહેવા ગયા, પણ નાતવાળા કહે : ભગત, કોક દહાડો તો અમને તમારા ઘરનો પ્રસાદ જમાડો !

   પ્રસાદની કેમ ના કહેવાય ? મહેતાજીએ સમસ્ત નાતને જમવાનું નોતરું દઈ દીધું. શ્રાદ્ધને દિવસે માણેકબાઈએ મહેતાજીના હાથમાં નાનકડી તપેલી પકડાવી દઈ કહ્યું :  ઘી લઈ આવો!! 

   મહેતાજીથી ઘી લેવા ગયા, તો ઘીવાળાએ કહ્યું : ‘ મહેતા , એકાદ ભજન તો સંભળાવો !

   બસ, થઈ ચૂક્યું. મહેતાજી ભજન ગાવા બેઠા, ને ઘીની વાત ભૂલી ગયા. ભજન પર ભજન ચાલ્યા કરે.

   બીજી તરફથી ખબર શું ખબર ક્યાંથી મહેતાના પર આગળ સીધું સામાન અને ગાડાં આવી ઊભા રહ્યાં. માણેકબાઈ આભાં બની જોઈ રહ્યાં. હજારો માણસોની રસોઈ બની અને આખી નાત મનભાવતા પકવાન જમીને ખુશ થઈ ગઈ. જે લોકો તમાસા જોવા આવ્યાં હતાં તે મોઢામાં હાથ નાખતા થઈ ગયા.

   સાંજે ભજન પૂરાં થયાં ત્યારે મહેતાજી તપેલીમાં ઘી લઈને ઘેર આવ્યા. આવીને જુએ તો આખો પ્રસંગ પૂરો થઈ ગયો હતો !

મહેતાજીના જીવનમાં આવા તો અનેક ચમત્કારો જોવા મળે છે.

   થોડા વખત પછી માણેકબાઈનું મરણ થયું. મહેતાજી કહે : ‘ જેવી ભગવાનની મરજી!

   ભલું થયું ભાંગી જંજાળ, સુખે ભજશું શ્રીગોપાળ !

    રોજ સવારે મહેતાજી ગિરનાર પર્વતની તળેટીમાં આવેલા દામોદર કુંડમાં સ્નાન કરવા જતા. એક દિવસ આવી રીતે સ્નાન કરીને તેઓ ભજન ગાતા ગાતા આવતા હતા, ત્યાં રસ્તામાં કેટલાક માણસો હાથ જોડી એમની સામે આવી ઊભા ને કહે : ‘ ભગતજી , એકવાર અમારે ત્યાં ભજન કરવા પધારો !

મહેતાજીએ કહ્યું : ‘ આજે જ !

પેલાઓ કહે : ‘ બાપજી , અમે અસ્પૃશ્ય છીએ !

મહેતાજીએ કહ્યું : ‘ તમે હરિના ભગત છો. હરિજન છો ! વૈષ્ણવ છો !

 હરિજનોએ આખા વાસનાં આંગણાં સાફ કરી ગોમુત્ર અને છાણથી લીંપ્યાં, તુલસીક્યારે દીવા કર્યા, ધૂપ કર્યો .

 મહેતાજી નિશાએ આવ્યા, લાવ્યા પ્રસાદને કર્યો ઓચ્છવ,

 ભોર થયા લગી ભજન કીધું, સંતોષ પામ્યા સૌ વૈષ્ણવ !

   તે જમાનામાં હરિજનોને કોઈ અડકતું પણ નહિ, તેમનાં ઘર પણ ગામથી દૂર અને ત્યાં કોઈ જાય નહિ, પણ મહેતાજી ગયા ને આખી રાત હરિજનો ભેગા બેસી ભજન કરી આવ્યા. તેથી આખા ગામમાં હો હો  થઈ ગઈ. ચોરે ને ચૌટે વાતો થવા લાગી હાય હાય ! નાગરનો દીકરો થઈને આ નરસૈંયો ઢેડવાડામાં જઈને નાચ્યો !

નાગરોની નાતે નરસિંહ મહેતાનો જવાબ માગ્યો.

તેમણે કહ્યું : ‘ તું ભ્રષ્ટ થઈ ગયો.

   મહેતાજીએ કહ્યું : ' મને ભષ્ટ કહો , ભૂંડો કહો, ભૂંડાથી ય ભૂંડો કહો, તમને જે ગમે તે કહો, હું એવો જ છું. મને માત્ર વૈષ્ણવો વહાલા છે – પછી તે બ્રાહ્મણ હોય કે ભંગી હોય !

    હળવાં કર્મનો હું નરસૈંયો, મુજને તો વૈષ્ણવ વાલા રે,

    હરિજનથી જે અંતર ગણશે, એના ફોગટ ફેરા ઠાલા રે |

    નાગરોએ હવે જૂનાગઢના રાજા રા'માંડલિકને ફરિયાદ કરી : ' નરસૈંયો ઢોંગ ધતૂરા કરી લોકોને અવળે રસ્તે ચડાવે છે , એને સજા કરો ! ’ રાજાએ નરસિંહ મહેતાને એક કોટડીમાં પૂરી દીધા ને કહ્યું  ‘ ભગવાનની મૂર્તિની ડોકમાં પહેરાવેલો હાર સવાર પહેલાં તારી ડોકમાં આવી પડે તો હું જાણું કે તું સાચો ભગત ! નહિ તો ઢોંગી !

   કોટડીમાં મહેતાજીએ ભજન આદર્યાં આખી રાત ભજન ચાલ્યાં. સવાર થતો ચમત્કાર થયો . મંદિરનાં બારણાંને અને જેલની કોટડીને વાસેલાં તાળાં તડાક કરતાં તૂટી ગયાં, લોઢાની ભોગળો ભાંગી પડી ને બારણાં ઊઘડી ગયાં ! લોકો આભા બની જોઈ રહ્યા. ભગવાનની મૂર્તિની ડોકમાંથી હાર નીકળીને મહેતાજીની ડોકમાં જઈ પડ્યો !          

   કહે છે કે આ બનાવ સંવત ૧૫૧૨ ( સને ૧૪૫૫ ) માં બનેલો. મહેતાજીની ભક્તિની આ પરચો જોઈ રાજા પસ્તાયો. એણે ભક્તની માફી માગી, પણ મહેતાજી તો જાણે કંઈ બન્યું નથી એમ ભજન ગાતા ગાતા ઘેર ગયા.

    આ બનાવ પછી થોડા વખતમાં મહેતાજીએ જૂનાગઢ છોડ્યું અને દેહ પણ છોડયો. નરસિંહ મહેતા આપણી ગુજરાતી ભાષાના આદિ કવિ છે. તેમણે અસંખ્ય ભજનો લખ્યો છે, તેમાંનાં ઘણાં પ્રભાતિયાં નામે ઓળખાય છે. આજે પણ ઘણા લોકો સવારના પહોરમાં આંખ ઊઘડે કે મહેતાજીનાં પ્રભાતિયાં ગાતા હોય છે. (source­-પુસ્તક સંતસાગર)

    ગુજરાતી ભાષાનાં શ્રેષ્ઠ કવિઓને તેમની યાદમાં નરસિંહ મહેતાં એવોર્ડ આપવામાં આવે છે જેની શરૂઆત ઈ.સ. ૧૯૯૯થી થઈ છે. આ એવોર્ડ આદ્યકવિ નરસિંહ મહેતા સાહિત્યનિધિ ટ્રસ્ટ દ્વારા આપવામાં આવે છે.

                                                                                                                    જૈમીન જોષી.